Στιγμιότυπο από τη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν στο «ανάκτορο του Βαχντετίν», στην Κωνσταντινούπολη, την Κυριακή 13 Μαρτίου 2022.
Άγιο και Μέγα Σάββατο χθες. Η Ημέρα που κάθε ανθρώπινο στόμα οφείλει να σιγά και κάθε ανθρώπινη σάρκα να στέκεται με φόβο και τρόμο μπρός στο ασύλληπτο Μυστήριο της Καθόδου του Θεανθρώπου Χριστού στον Άδη, υπέρ της ημών σωτηρίας.
Ας μου συγχωρεθεί όμως το σπάσιμο αυτό της σιωπής χάριν των αδελφών Ελλήνων, των οποίων η ευλογημένη πατρίδα σέρνεται από επικίνδυνη ανευθυνότητα σε ολισθηρές, δίχως επιστροφή, ατραπούς.
Κατά τη προχθεσινή συνέντευξή του, τη Μεγάλη Παρασκευή, στην εφημερίδα Παραπολιτικά και τον δημοσιογράφο Κώστα Παπαχλιμίντζο, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας προέβη στην ακόλουθη δήλωση. Είπε αυτολεξεί ο κ. Μητσοτάκης ότι επεδίωξε κατά την Πρωθυπουργία του ένα «ειλικρινές πλαίσιο ουσιαστικού διαλόγου με σκοπό να αντιμετωπίσουμε το βασικό ζήτημα, το οποίο αποτέλεσε και την εστία των διαφορών μας με την Τουρκία εδώ και πολλές δεκαετίες, που δεν είναι άλλο από την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο» (https://www.primeminister.gr/2023/04/14/31687).
1. Ας φωτίσουμε καταρχήν, για όσους δεν γνωρίζουν τί σημαίνει αυτή η δήλωση του Πρωθυπουργού, και προτού τη συνδέσουμε με ορισμένες διόλου ευχάριστες διαπιστώσεις, τα εξής. Παραπέμπω πρωτίστως στην Αμερικανική Εθνική Ωκεανική και Ατμοσφαιρική Διοίκηση (National Oceanic and Atmospheric Administration: https://www.noaa.gov/maritime-zones-and-boundaries), όπου επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι «Οι θαλάσσιες ζώνες που αναγνωρίζονται από το διεθνές δίκαιο περιλαμβάνουν τα Χωρικά Ύδατα, την Συνορεύουσα Ζώνη, την Υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) […]». Αυτός ο ορισμός, και οι συνεπαγωγές του είναι αλφαβητάρι κάθε στοιχειώδους κατάρτισης περί του Διεθνούς Δικαίου, του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και φυσικά και των ζητημάτων που άπτονται των τουρκικών αξιώσεων εις βάρος της Ελλάδος, αυτό που συμπεριληπτικά εννοούμε με τον όρο «ελληνοτουρκικά» όπως εξάλλου διατρανώνει σύσσωμο το ελληνικό σύστημα πολιτικών ελίτ.
2. Ας επισημανθεί, συμπληρωματικά για όσους δεν γνωρίζουν, ότι τα Χωρικά Ύδατα είναι εθνικό έδαφος, δηλαδή εθνική κυριαρχία κατά τον ίδιο τρόπο που εθνική κυριαρχία είναι οι εγκαταστάσεις της Πρωθυπουργικής κατοικίας στο Κολωνάκι. Εκτείνονται δε αυτή τη στιγμή στα 6 ναυτικά μίλια στο κεντρικό, ανατολικό, νότιο και νοτιοανατολικό Αιγαίο, ενώ η Ελλάδα διατηρεί, και πάλι βάσει του Διεθνούς Δικαίου, το δικαίωμα μονομερούς επέκτασής τους στα 12 ναυτικά μίλια, όπως ήδη πραγματοποίησε προ καιρού η παρούσα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας στο Ιόνιο.
3. Αυτό, λοιπόν, που είπε ο Πρωθυπουργός εχθές, Μεγάλη Παρασκευή του έτους 2023, είναι ότι, αυτό το μονομερές ζήτημα εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας, και το δικαίωμα αύξησης του ελληνικού εθνικού εδάφους, το έχει ενταγμένο στο πακέτο των ζητημάτων για τα οποία αναγνωρίζει και αποδέχεται ο ίδιος, ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας, ότι έχει λόγο η Τουρκία.
Δεν είμαι άνθρωπος εμπαθής, ούτε έχω κάτι προσωπικό με τον Πρωθυπουργό της πατρίδας μου, όπως ο προσεκτικός ακροατής και αναγνώστης των δημόσιων παρεμβάσεών μου μπορεί έξυπνα να διαπιστώσει.
Επιπλέον, αν κάποιος αντέτεινε ότι, για την εν λόγω διατύπωση του Πρωθυπουργού ευθύνεται το αντίστοιχο ερώτημα του δημοσιογράφου, ο οποίος ρώτησε τον Κο Μητσοτάκη: «θα αναλάβετε κάποια πρωτοβουλία στην κατεύθυνση της επίλυσης του Κυπριακού και της διευθέτησης του ζητήματος των θαλάσσιων ζωνών με την Τουρκία;», θα λάμβανε την απάντηση ότι καμία ερώτηση σε προεκλογική συνέντευξη Πρωθυπουργού χώρας δεν διατυπώνεται χωρίς προηγουμένως να έχει εγκριθεί από το επιτελείο του Πρωθυπουργού. Στην περίπτωση δε που, κάλλιστα, ένας όψιμος, και συχνά τυφλός, υποστηρικτής και λάτρης του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος και Πρωθυπουργού, από την πληθώρα προσωπολατρών που ευδοκιμεί στην πατρίδα μας, αντέτεινε: «πού βλέπεις το πρόβλημα; ο Πρωθυπουργός απήντησε απλώς μια ερώτηση με τον ίδιο τρόπο που αυτή τέθηκε…», η απάντηση προς αυτόν βρίσκεται στο ανωτέρω σημείο 2. Οπότε προχωρώ στα υπόλοιπα κρίσιμα σημεία που συνθέτουν το διόλου ευχάριστα αποκαλυπτόμενο παζλ στα ελληνοτουρκικά.
4. Θυμίζω στους αναγνώστες ότι την ίδια διατύπωση είχε επιλέξει ο Πρωθυπουργός και πριν από 2 χρόνια, την 25η Ιανουαρίου 2021, ενώπιον της τότε Υπουργού Άμυνας της Γαλλίας Florence Parly: «(…) Γιατί η ειλικρίνεια και η ισορροπία είναι προϋποθέσεις που ευνοούν τον διάλογο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών που είναι και το αντικείμενο των διερευνητικών» (https://www.primeminister.gr/2021/01/25/25705). Αξίζει να σημειωθεί ότι τότε είχα επισημάνει το πρόβλημα, μιλώντας σε σχετικό άρθρο μου για «δημιουργική ασάφεια της κυβέρνησης» στο ζήτημα των ελληνοτουρκικών (https://twitter.com/PGPavlos/status/1646530589447835655?s=20), καθώς τότε το Μέγαρο Μαξίμου μιλούσε για διαπραγμάτευση θαλασσίων ζωνών, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών αναφερόταν δια του Υπουργού Δένδια στη μοναδική διαφορά με την Τουρκία, αυτήν της οριοθέτησης Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Είναι δε πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Αλβανίδα ομόλογος του Έλληνα ΥΠΕΞ, οι σχέσεις της χώρας της οποίας με την Τουρκία είναι γνωστές, στις διμερείς συναντήσεις τους μιλούσε για διευθέτηση του ζητήματος «οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών» (https://www.parapolitika.gr/politiki/article/1238932/dendias-ti-suzitise-me-tin-alvanida-omologo-tou-i-lusi-gia-tis-thalassies-zones-tha-vrethei-sti-hagi/).
Δεν είναι δυνατόν να υπεισέλθω στο παρόν σε όλες τις κρίσιμες λεπτομέρειες. Θέλω, ωστόσο εμφατικά να επισημάνω τα εξής σχετικά με το ερώτημα: ποιος υποδεικνύει στον Έλληνα Πρωθυπουργό την αναφορά σε θαλάσσιες ζώνες εν συνόλω;
5. Το 2021 Διπλωματική Διευθύντρια του Πρωθυπουργού ήταν η Πρέσβης Σουρανή, νύν Πρέσβης της Ελλάδας στη Ρώμη, ενώ σήμερα Διπλωματική Διευθύντριά του είναι η Πρέσβης Μπούρα. Το ότι παρά την αλλαγή διπλωματικών διευθυντών η θέση του Πρωθυπουργού Μητσοτάκη για διαπραγμάτευση εν συνόλω των θαλασσίων ζωνών παραμένει ίδια, συνεπάγεται λογικά, αν και όχι εξαντλητικά, τα εξής:
a. Είτε η συμπερίληψη στο τραπέζι διαλόγου με την Τουρκία του μονομερούς δικαιώματος της Ελλάδας για επέκταση των Χωρικών Υδάτων στα ανατολικά και νότια του Αιγαίου, συνιστά πάγια θέση του Υπουργείου Εξωτερικών την οποία προωθούν ομόφωνα οι διπλωματικοί σύμβουλοι του Πρωθυπουργού. Η πιθανότητα αυτή είναι μικρή, όχι μόνον διότι τουλάχιστον μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2022 ο Υπουργός των Εξωτερικών Δένδιας διατράνωνε παντού ως μοναδική διαφορά μας με την Τουρκία την οριοθέτηση Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, αλλά και διότι τυχαίνει να γνωρίζω τις απόψεις πολλών εξαίρετων εν ενεργεία Ελλήνων διπλωματών του Υπουργείου Εξωτερικών αλλά και Πρέσβεων επί τιμή.
b. Είτε η συμπερίληψη αυτή δεν προέρχεται από διπλωμάτες του Υπουργείου Εξωτερικών, γι᾽ αυτό και παραμένει σταθερή παρά την αλλαγή διπλωματικών διευθυντών του Πρωθυπουργού. Η πιθανότητα αυτή είναι αυξημένη, όπως δείχνουν και φωνές που φθάνουν στην Αθήνα έξωθεν και ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει ζήτημα με την αναφορά σε θαλάσσιες ζώνες, διότι έστω κι έτσι «Η Χάγη θα δώσει στην Ελλάδα αυτό που νόμιμα δικαιούται». Απορίας άξιον βεβαίως, παραμένει το γιατί θα πρέπει η Ελλάδα να συζητήσει με την Τουρκία για επέκταση Χωρικών Υδάτων, πολλώ δε μάλλον για σημεία όπου η απόσταση από τις τουρκικές ακτές δεν απαιτεί επιστράτευση μέσων γραμμών, τη στιγμή μάλιστα που η Τουρκία έχει ασκήσει μονομερώς επέκταση των ΧΥ της στα 12 ναυτικά μίλια σε Μαύρη Θάλασσα και Ανατολική Μεσόγειο!
c. Είτε η συμπερίληψη αυτή είναι στρατηγική επιλογή του Πρωθυπουργού, που εντάσσεται στο πλαίσιο τεχνασμάτων από ελληνικής πλευράς για τον κατευνασμό της Τουρκίας, κάθε φορά που αυτό είναι απαραίτητο κατά τα τελευταία τρία τουλάχιστον χρόνια, πολλώ δε μάλλον τώρα εν όψει εκλογών. Το ενδεχόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό, εάν λάβει κανείς υπόψιν τα εξής:
i. Τις θέσεις του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Ντόκου, ο οποίος προέρχεται από περιβάλλον γνωστό για τις κατευναστικές θέσεις του, όπως και τις δημόσιες τοποθετήσεις πολλών συνομιλητών του Πρωθυπουργού προερχόμενων από το ίδιο περιβάλλον.
ii. Την πρόσφατη μερική επέκταση εθνικών Χωρικών Υδάτων, μόνο στο Ιόνιο στα 12 ναυτικά μίλια, και την εξαίρεση των τμημάτων της θαλάσσιας συνοριογραμμής Σαμοθράκης – Συμπλέγματος Μεγίστης και Ρόδου – Κρήτης από αντίστοιχη επέκταση.
iii. Τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο.
iv. Την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και της απαίτησης αποστρατικοποίησής των, δια στόματος Τούρκου ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου.
v. Την πρόσφατη επέκταση του casus belli ακόμη και για το ενδεχόμενο επέκτασης των ΧΥ στην Κρήτη, δια στόματος του συμβούλου του Τούρκου Προέδρου, Καλίν.
vi. Την απολύτως συνειδητή επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης να παρέχει κάθε μέσο προς επίτευξη κλίματος ειρήνης και φιλίας με το τουρκικό καθεστώς, επιλογή που εκφράζεται από την πρόσφατη «εμφάνιση ικέτου» του Υπουργού Άμυνας Παναγιωτόπουλου με τον Τούρκο ομόλογό του στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας. Εμφάνιση ικέτου, ακόμη και όταν ο Ακάρ ευχόταν μπροστά του ευθέως «να γίνει το Αιγαίο μια θάλασσα φιλίας δημιουργώντας ένα μόνιμο περιβάλλον συνεργασίας». Ωσάν δηλαδή το Αιγαίο να μην είναι ελληνικό έδαφος, αλλά TurkAegean οικόπεδο εξ αδιαιρέτου!
vii. Τις θέσεις του μπλοκ κατευνασμού, συμπεριλαμβανομένων φωνών κορυφαίων πρωτοκλασάτων στελεχών της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ, του πρώην Ποταμιού, κλπ, αλλά και του Τύπου κατευνασμού, όπως η άλλοτε ιστορική εφημερίδα της Ελένης Βλάχου και μια σειρά Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της λίστας Πέτσα. Χαρακτηριστικά προς αυτό, θυμίζω την πρόσφατη συνέντευξη της Ντόρας Μπακογιάννη στον δημοσιογράφο Γιώργο Σαχίνη, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ, η πρώην Υπουργός των Εξωτερικών έδειξε ότι το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος είναι προτιμότερο, και πιο μοντέρνο, να διευθετηθούν up to bottom ως τμήματα ενός ενιαίου Χώρου, παρά να αγωνίζεται παλαιομοδίτικα η Ελλάδα να προασπίζεται τα δίκαια της εθνικής κυριαρχίας της ως Χώρα με κεκτημένα εθνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων υπογεγραμμένα πρωτίστως με αίμα και εν συνεχεία με διεθνείς Συνθήκες, κι έτσι να διασφαλίζει την ειρήνη και ευημερία στην περιοχή, bottom up.
d. Είτε, τέλος, ο Πρωθυπουργός χρησιμοποιεί τους όρους εν αγνοία του, κάτι που θα ήταν ασφαλώς και το πλέον επικίνδυνο, καθώς αυτό συμβάλλει στη διαμόρφωση νέου status quo άνευ συνειδήσεως και εξουσιοδοτήσεως. Το γεγονός βέβαια, ότι κατά το φετινό Πάσχα το Σύμπλεγμα Μεγίστης και το Καστελλόριζο αφέθηκε μέχρι στιγμής δίχως επίσκεψη ανώτατων αξιωματούχων της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας της χώρας, αλλά και το ότι ο Α/ΓΕΕΘΑ επισκέφθηκε μόνον ηπειρωτικές ακριτικές περιοχές της Θράκης και όχι νησιωτικά –προσέξτε – νησιωτικά ακριτικά φυλάκια, αφήνει μικρά περιθώρια γι᾽ αυτό το ενδεχόμενο…
Επομένως, ο κύριος Μητσοτάκης έχει ως σοβαρός ηγέτης την υποχρέωση: είτε να εξηγήσει τί εννοεί αναφερόμενος σε θαλάσσιες ζώνες, δεδομένου ότι με τη δήλωσή του αυτή συμπεριλαμβάνει και τα εθνικά Χωρικά Ύδατα στο τραπέζι διαλόγου με την Τουρκία.
Είτε να διευκρινίσει ρητά ότι δεν έχει στο μυαλό του κάποια συζήτηση περί εθνικής κυριαρχίας, όπως δυστυχώς προκύπτει λογικά από τα ανωτέρω αν φυσικά μιλάμε όλοι τα ίδια ελληνικά, αλλά αποκλειστικά και μόνον το ζήτημα οριοθέτησης Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Ή, μήπως, εν τέλει, έχουμε πλέον επιστρέψει στο δόγμα του από βορρά κινδύνου, κάτι που δικαιολογεί απολύτως τη φύση των υπερεξοπλισμών μας και των στρατιωτικών διευκολύνσεων, και άρα, μικρή σημασία πια έχει το αν μιλάμε για θαλάσσιες ζώνες, υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ;
Χριστός Ανέστη!
Το κείμενο αυτό το έγραφα Μέγα Σάββατο του 2023, στον άμεσο απόηχο της συνέντευξης του Πρωθυπουργού σε αθηναϊκή εφημερίδα. Δημοσιεύθηκε και αναδημοσιεύεται σε σειρά μέσων, όπως το Hellas Journal, το Newsbreak, η Νέα Κρήτη, το Olympia.gr κλπ.
Panagiotis G. Pavlos 