Tag: πολιτισμός
Συνέντευξη με τον Ανδρέα Παπακυριακόπουλο στο Alert TV, για τις πρόσφατες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά – Μέρος Β’: Μ. Δευτέρα 11/4/2023
“Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί”: Τί πρέπει να πει στο Κογκρέσο ο Πρωθυπουργός…*
Σε μια αποστροφή της κατακλείδας παρέμβασής του στο πρόσφατο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι μεταβαίνει στις ΗΠΑ, όπου θα απευθύνει ιστορική ομιλία στο Κογκρέσο ως Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων.
Κι αν αυτή είναι μια επισήμανση που ο κάθε Έλληνας επιθυμεί να ακούσει, κρύβει μέσα της ωστόσο, μια βαριά υποχρέωση, που προϋποθέτει πολλή ανδρεία για να διεκπεραιωθεί. Διότι Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων δεν σημαίνει, μόνον των ζωντανών, αλλά και των τεθνεώτων, εκείνων μάλιστα των αναρίθμητων που θυσίασαν τη ζωή τους για τις πανανθρώπινες αλήθειες και τις αξίες αυτές που πρώτος γνώρισε ο Ελληνισμός και τις υπηρετεί, εδώ και 4 χιλιετίες, μεταδίδοντάς τες σε όλη την ανθρωπότητα, και που και η Αμερική (ανα)γνωρίζει στους τελευταίους λίγους αιώνες ύπαρξής της.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο κύριος Μητσοτάκης έχει μια δύσκολη αποστολή, για την εκτέλεση της οποίας απαιτείται μαεστρία, τέχνη, αλλά κυρίως μνήμη. Εύλογα, φαντάζεται κανείς ότι μια τέτοια ομιλία θα ξεκινήσει με αναφορά στην ιστορική πορεία του Ελληνισμού ως του τρόπου εκείνου πρωτίστως, και εν συνεχεία του τόπου, ο οποίος γέννησε τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, την πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τον πολιτισμό εν γένει. Αλλά και που επί χιλιετίες διδάσκει τον άνθρωπο πώς να σχετίζεται σωστά με τον κόσμο χωρίς να τον φθείρει και να τον διαστρέφει αλλά να τον υπηρετεί και να τον τιμά αναδεικνύοντας το μυστήριό του.
Εύλογα, επίσης, αναμένει κανείς η ομιλία του Πρωθυπουργού να συμπεριλάβει το μοναδικό στην ανθρώπινη ιστορία υπερχιλιετές γεωπολιτικό κατόρθωμα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το λεγόμενο Βυζάντιο, που μέχρι το 1453 έκρυβε εντός του όχι μόνον την πολιτική τελειότητα που αποζητούσε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέχρι την πτώση της, αλλά και την κοινωνιοπολιτική λειτουργική πραγμάτωση της πολυπολιτισμικότητας και της διαφορετικότητας που τόσο πολύ επιζητούν να επιτύχουν τις τελευταίες δεκαετίες οι Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο στο εσωτερικό τους όσο και παγκοσμίως.
Η αναφορά αυτή είναι επιβεβλημένη, προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη του σφάλματος ότι η Ελλάδα δεν είναι παρά «μια γωνιά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας», όπως ατυχώς είχε διατυπωθεί από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό κατά τους εορτασμούς των 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία.
Το λέω αυτό, διότι είναι περισσότερο από βέβαιο ότι θα υπάρξει εκτενής αναφορά στην Επανάσταση του 1821, όχι μόνον διότι αυτός είναι και ο κυρίως λόγος της πρόσκλησης που απηύθυνε στον Κυριάκο Μητσοτάκη η Νάνσυ Πελόζι, αλλά και διότι στο έμπειρο μάτι που παρακολουθεί προσεκτικά τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ιδίως των τελευταίων δυόμιση ετών, η αναθεωρητική στρατηγική νοηματοδότησης του ξεσηκωμού των Ελλήνων με βάση την προηγηθείσα Αμερικανική Επανάσταση ήταν περισσότερο από εμφανής.
Δεν λογίζεται Έλληνας Πρωθυπουργός ομιλών στο Αμερικανικό Κογκρέσο που να μην έχει μπροστά στα μάτια της ψυχής του εκείνη τη στιγμή της ομιλίας, τις εκατοντάδες χιλιάδες ψυχών Ελλήνων που εκδιώχθηκαν, βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν, στη Γενοκτονία του Πόντου, στην καταστροφή της Μικρασίας και το λαμπάδιασμα της Σμύρνης.
Είναι αδύνατον να φανταστούμε τον Έλληνα Πρωθυπουργό να μην αναφέρεται στην εξαΰλωση της Ελληνικής Μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη, και την καταστροφική διάλυση 3000 ετών συνεχούς παρουσίας του Ελληνισμού στην Βασιλίδα Πόλιν.
Ένα έγκλημα που συντελέστηκε μεθοδικά από το βαθύ κράτος της Τουρκίας κατά εξόφθαλμη παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης, για την οποία σήμερα έχει η Τουρκία το θράσος να εγκαλεί την Ελλάδα στο ζήτημα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη (βλ. και εφημερίδα Εστία, 22 Μαρτίου 2022).
Δεν νοείται Έλληνας Πρωθυπουργός που δεν θα διαλαλήσει στον αμερικανικό λαό, με φωνή στεντόρεια και παρρησία, την επί 50 σχεδόν χρόνια αιματηρή τουρκική κατοχή του 40% της Κύπρου, τους χιλιάδες ακόμη και σήμερα αγνοουμένους Κυπρίους, τις βιαιοπραγίες εις βάρος του Κυπριακού λαού, την καταλήστευσή του, και τον διωγμό του στα νότια της Μεγαλονήσου.
Είναι αδύνατον ο Έλληνας Πρωθυπουργός να στέκεται αύριο στο βήμα του Κογκρέσου και να μην θεωρεί μπροστά του τις ηρωικές μορφές του Νικόλαου Σιαλμά, του Κωνσταντίνου Ηλιάκη, του Έκτορα Γιαλοψού, του Παναγιώτη Βλαχάκου και του Χριστόδουλου Καραθανάση, οι οποίοι απέδειξαν με τη ζωή τους ότι τα εθνικά χωρικά ύδατα του ελληνικού Αιγαίου είναι εξίσου πατρίδα όσο και η στεριά, και προσδοκούν από τον Έλληνα Πρωθυπουργό να σταθεί και αυτός στο ύψος του, όπως έπραξαν εκείνοι, και να επιτελέσει το δικό του χρέος.
Ένα χρέος που δεν είναι άλλο από το να καταστήσει γνωστά στην ανώτατη πολιτική και πολιτειακή ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής τα δίκαια, τα ιερά και τα όσια του Ελληνισμού. Χωρίς μεγαλοστομίες, χωρίς έπαρση, χωρίς αλαζονεία, αλλά με την ισχύ του δικαίου, την αφοβιά του ανδρείου, τη νηφαλιότητα του συνετού, την σεμνότητα του άρχοντα, και τη σιγουριά του αληθούς.
Διότι, Χρωστᾶμε «καὶ σὲ ὅσους ἦρθαν, πέρασαν, θὰ ‘ρθοῦνε, θὰ περάσουν. Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί».
* Δημοσιεύθηκε την Δευτέρα 16 Μαΐου 2022, από τον Μιχάλη Ιγνατίου, στο Hellas Journal. (https://hellasjournal.com/2022/05/krites-thὰ-mᾶs-dikasoun-oἱ-ἀgenniti-oἱ-nekri-ti-prepi-na-pi-sto-kogkreso-o-prothipourgos/)
Ευχαριστώ θερμά τους εξαίρετους Θεόδωρο Νικολοβγένη και Κοσμά Καραΐσκο, για την αναδημοσίευση του κειμένου στους ιστοτόπους: «Άμυνα και Γεωστρατηγική» (https://amynageostratigiki.com/2022/05/16/κριτές-θὰ-μᾶς-δικάσουν-οἱ-ἀγέννητ/), και «Τουρκικά Νέα» (https://tourkikanea.gr/ellinotourkikes-sheseis/mitso-20/amp/), αντίστοιχα.
Με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ο κόσμος χάνει ένα σύμβολο θρησκευτικής συνύπαρξης*
Κείμενο: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΛΑΤΑΝΟΣ IBSEN** Μετάφραση: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΥΛΟΣ***
Στις 10 Ιουλίου το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας αποφάσισε να απορρίψει την απόφαση με την οποία το 1935 η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη μετατράπηκε από τζαμί σε μουσείο. Αυτό προκάλεσε έντονη κριτική, άμεσα και διεθνώς. Ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μάικ Πομπέο παρότρυνε την Τουρκία να αλλάξει την απόφασή της. Στην Κυριακάτικη προσευχή, ο Πάπας Φραγκίσκος είπε ότι οι σκέψεις του «είναι στην Αγία Σοφία» και ότι «πονάει πολύ» με την εξέλιξη αυτή. Η UNESCO – την οποία η Τουρκία αγνόησε παντελώς σχετικά με την απόφαση, μολονότι το μνημείο και ο ιστορικός περίγυρός του τελούν υπό την Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά ζήτησε διαβούλευση με τις Τουρκικές Αρχές, το συντομότερο δυνατόν. Ο Τούρκος συγγραφέας Ορχάν Παμούκ δήλωσε ότι αυτή η μετατροπή αποστερεί από την Τουρκία το σημαντικότερο σύμβολο της κοσμικής τιμής της.
Είναι σαφές ότι η Αγία Σοφία θα είναι λιγότερο διαθέσιμη ως τζαμί από ότι ως μουσείο, ακόμη και αν ο Πρόεδρος Ερντογάν επιμένει ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Με το να πάψει να είναι πλέον μουσείο, η Αγία Σοφία αποστερείται του ρόλου της ως μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως διατυπώθηκε πρόσφατα. Σε ένα νορβηγικό podcast για τους μουσουλμάνους και το Ισλάμ, επισημάνθηκε, επίσης, ως ένα πολύ συγκεκριμένο πρόβλημα και η απώλεια σημαντικού τουριστικού εισοδήματος: σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν πέρυσι το μνημείο της Αγίας Σοφίας, περισσότερο από κάθε άλλο αξιοθέατο στη χώρα.
Έρευνες δείχνουν ότι μια σαφής πλειοψηφία του πληθυσμού της Τουρκίας διάκειται θετικά υπέρ της αλλαγής του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Μια τέτοια αλλαγή, ωστόσο, μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στη φήμη της χώρας. Οι Οθωμανοί δεν συμπεριφέρθηκαν περισσότερο ή λιγότερο ηθικά από ότι άλλοι στρατοί και αυτοκρατορίες, όταν κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453. Είναι δε, αναμφίβολο το γεγονός ότι η Αγία Σοφία ήταν αρχικά Ορθόδοξος Χριστιανικός ναός και μετατράπηκε σε τζαμί ως αποτέλεσμα στρατιωτικής κατάκτησης. Αυτή είναι μια ζοφερή πραγματικότητα που ρίχνει σκοτεινή ιστορική σκιά στην εκ νέου μετατροπή της σε τζαμί σήμερα.
Η απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ να μετατρέψει την Αγία Σοφία από τζαμί σε μουσείο το 1935 οφειλόταν πιθανότατα σε πολλούς λόγους. Το ιστορικό αυτό κτίσμα ήταν τότε σε κακή κατάσταση και η Τουρκία θα μπορούσε έτσι να καθησυχάσει τους Έλληνες, ώστε να εξασφαλίσει ένα κοινό μέτωπο ενάντια σε μια πιθανή ιταλική προώθηση στο Αιγαίο πέλαγος. Επιπλέον, ο Ατατούρκ ενδιαφερόταν να διασφαλίσει την κοσμική δημοκρατία στην Τουρκία.
Ανεξαρτήτως κινήτρων, η απόφαση του Ατατούρκ εναρμονίστηκε με την ειρηνική συνύπαρξη και τη μετριοπάθεια. Αυτό δεν ήταν καθόλου λιγότερο απαραίτητο εκείνη τη στιγμή, όταν περισσότεροι από 100.000 Έλληνες ζούσαν ακόμη στην Κωνσταντινούπολη – μια σημαντικότατη μειονότητα που κρατήθηκε εκτός ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, σχεδόν δέκα χρόνια νωρίτερα. Αυτή η μειονότητα έχει σήμερα, δυστυχώς, σχεδόν αφανιστεί.
Η Αγία Σοφία είναι, δίχως σύγκριση, το πλέον διάσημο και υπέροχο δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Είναι δε γεγονός ότι, ολόκληρη η Ανατολική Ρωμαϊκή, ή Βυζαντινή, εποχή, είναι περιφρονημένη, τόσο ιστορικά όσο και στη γενική συνείδηση των ανθρώπων στην Ευρώπη. Ωστόσο, όχι μόνον το Ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διήρκεσε πολύ περισσότερο από το αντίστοιχο δυτικό τμήμα, αλλά και περιέχει το κλειδί για την κατανόηση της μετάδοσης της αρχαίας γνώσης και των ανθρώπινων ιδανικών στην Αναγέννηση και αργότερα στη σύγχρονη εποχή.
Τέλος, το ζήτημα της Αγίας Σοφίας αφορά άμεσα και στη σχέση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ύστερα από πολλά χρόνια βελτιούμενων σχέσεων, η κατάσταση είναι και πάλι τεταμένη. Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από τότε που οι δύο χώρες κινητοποίησαν δυνάμεις στα βόρεια, στα σύνορα του Έβρου, κατά την ένταση που προκλήθηκε από την προσφυγική κρίση. Αυτή η κατάσταση πόρρω απέχει από το να θεωρηθεί οριστικά παρελθόν, καθώς δόθηκε απλώς ανάπαυλα λόγω της γενικής καραντίνας που η πανδημία του κορωνοϊού επέβαλε παγκοσμίως: είναι σχεδόν αναμφίβολο ότι θα επιδεινωθεί και πάλι.
Ήδη, η Τουρκία δείχνει να επιχειρεί δοκιμαστική γεώτρηση σε τμήματα της Μεσογείου που η Ελλάδα δηλώνει ως ελληνικά ύδατα. Το ζήτημα της εξόρυξης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο επηρεάζει σαφώς τα συμφέροντα ορισμένων άλλων χωρών, όπως το Ισραήλ, η Κύπρος και η Αίγυπτος, και απειλεί να κλονίσει την σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής. Για να αποφευχθούν περαιτέρω αρνητικές εξελίξεις είναι απαραίτητο οι χώρες να σεβαστούν τα ιδιαίτερα ευαίσθητα ζητήματα αλλήλων, και να αποφύγουν την πολιτικοποίηση των κοινών και διαφορετικών πτυχών της ιστορίας τους. Δεν υπάρχει τίποτε καταλληλότερο στην κατεύθυνση αυτή από το να διατηρήσουν αμετάβλητα τα μουσεία που διαθέτουν.
* Η ανάλυση αυτή του Αλέξανδρου Ζλατάνου Ibsen δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή, ανήμερα της πρώτης ισλαμικής προσευχής μέσα στην Αγία Σοφία, μετά τη μετατροπή της σε τζαμί, την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020: (https://www.kathimerini.gr/politics/1089144/apopsi-me-tin-metatropi-tis-agias-sofias-se-tzami-o-kosmos-chanei-ena-symvolo-thriskeytikis-synyparxis/)
** Ο Αλέξανδρος Ζλατάνος Ibsen είναι Πολιτικός Σύμβουλος για ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής στην Κοινοβουλευτική ομάδα του Συντηρητικού κόμματος (Høyre), στην Νορβηγία.
*** Mετάφραση από τα Νορβηγικά — απόδοση κειμένου: Παύλος Παναγιώτης
Εόρτιος Χαιρετισμός για την 25η Μαρτίου 1821*
Καλησπέρα, αγαπητοί Θεόδωροι,
Χρόνια πολλά στην Κύπρο,
Χρόνια πολλά στην Ελλάδα,
Χρόνια πολλά στον Ελληνισμό!
Ευχαριστώ πολύ για την τιμή να είμαι μαζί σας και θερμά συγχαρητήρια για την εκπομπή σας. Εξαιρετικοί ομιλητές, πολύ όμορφα πράγματα ακούστηκαν, και μαθαίνει κανείς διαρκώς. Νομίζω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες είναι πάρα πολύ χρήσιμες σε εποχές κρίσιμες όπως αυτή που ζούμε τώρα.
Τί να πει κανείς για το 1821; Τί να πεί κανείς για την 25η Μαρτίου; Διπλή Εορτή, όπου η μία τρέφει την άλλη, και η μία πάντοτε έτρεφε την άλλη. Σκεπτόμουν νωρίτερα, ακούγοντας τα όσα ωραία ειπώθηκαν, ότι αν σήμερα ο Έλληνας έχει ανάγκη να συνειδητοποιήσει ένα πράγμα, αυτό είναι ο τρόπος -τον οποίον όπως ανέφερε και ο Θόδωρος, προσπαθώ να περιγράψω και στο κείμενό μου- με τον οποίον εορτάζουμε ένα τέτοιο γεγονός, όπως το 1821. Νομίζω ότι το βασικότερο στοιχείο είναι ότι κανείς πρέπει να ζει τα γεγονότα τα οποία καλείται να τιμήσει, για να μην τα υποβαθμίζει απλώς σε μια εκδήλωση φολκλόρ ή απλώς ένα πανηγύρι. Επιπλέον, μια τέτοια διαδικασία κατά την οποία κανείς μετέχει στα γεγονότα που εορτάζει, έχει το τεράστιο όφελος ότι δίνει στον εορτάζοντα, στον μετέχοντα λοιπόν, την δυνατότητα να αντιληφθεί όλην αυτήν την συνέχεια του Ελληνισμού με τρόπο που αυτόματα απωθεί κάθε απόπειρα ερμηνείας νεωτερικής ή μετανεωτερικής, η οποία επιδιώκει να μιλήσει για γέννηση ενός έθνους την δεκαετία του 1820. Ωσάν, δηλαδή, οι Έλληνες οι οποίοι επαναστάτησαν να μην είχαν κάποια εθνική ταυτότητα προηγουμένως, να μην ήτανε Βυζαντινοί, να μην ήτανε Ρωμιοί, να μην ήτανε Έλληνες της ύστερης αρχαιότητας, να μην ήταν αρχαίοι. Ωσάν, δηλαδή, όλος αυτός ο πλούτος ο οποίος έρχεται μέσα από τις χιλιετίες αυτής της ζωντανής παράδοσης να μην ήταν ενεργός και ενεργών, στα γεγονότα της Επανάστασης.
Και φυσικά, όταν κανείς ζει μ’ έναν τέτοιο τρόπο ώστε να μετέχει και να μυείται διαρκώς σ᾽ αυτήν την αλήθεια των αγωνιστών του ᾽21, όχι μόνον αυτών που είχαν το καραούλι και το όπλο, και έδιναν την ζωή τους, αλλά και όλων όσοι αγωνίστηκαν να στηρίξουν την Επανάσταση -και μολονότι εγώ διαφωνώ πάρα πολύ με πολλά πράγματα που έκανε ο Κοραής, θέλω να είμαι δίκαιος, και μπορώ να δεχθώ ότι κι αυτός ο άνθρωπος εμφορείτο από έναν καημό, ας πούμε να απελευθερωθεί η Ελλάδα, με όποιον τρόπο το εκδήλωνε αυτό, και με όποιες προδιαγραφές διέθετε ζώντας στο Παρίσι· δεν μπορώ βέβαια να τον συγκρίνω με τον Καποδίστρια, για τον οποίον έτρεφε θανάσιμο μίσος και δυστυχώς αυτή ήταν από τις χειρότερες πτυχές του Κοραή, ότι δεν κατόρθωσε ακόμη και ο θάνατος, η δολοφονία του Καποδίστρια, να τον μαλακώσει ως άνθρωπο και έφτασε μέχρι τα όρια της κακίας, με αυτά που γνωρίζουμε ότι έγραψε και ένιωθε – επομένως, νομίζω ότι αυτός ο τρόπος, του να μετέχουμε στα γεγονότα του 1821 είναι ο κατεξοχήν ενδεικτικός και ενδεικνυόμενος, αν θέλουμε σήμερα να αντλήσουμε το μέγιστο όφελος από τούτον τον εορτασμό.
Από ᾽κει και πέρα, ειπώθηκαν πάρα πολλά, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι τεράστιες για όλον τον Ελληνισμό, τόσο εντός Ελλάδος όσο και εκτός. Διότι η Ελλάδα ζει κυρίως εκτός των ορίων της, και δεν το εννοώ με κάποια έννοια ιμπεριαλιστικής ή επεκτατικής διάθεσης. Το εννοώ με την καθαρά πραγματική διάσταση ότι υπάρχει ένας τεράστιος Ελληνισμός εκτός των ορίων του ελλαδικού κράτους. Η Μαριούπολη είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, που τώρα είναι και τόσο άσχημα και τραγικά στην επικαιρότητα, αλλά και όλος ο υπόλοιπος Ελληνισμός.
Δεν θέλω να μακρηγορήσω πολύ, απλώς σκέφτομαι ότι, όπως οι προκλήσεις αυτές είναι τεράστιες – και σήμερα σαφώς πρέπει αν θέλει κανείς να έχει ειρήνη, να ετοιμάζεται για πόλεμο – υπάρχουν και κάποια πράγματα που πρέπει να δουλέψουμε οι Έλληνες, ανεξάρτητα από το τί οι εξελίξεις φέρουν και θα φέρουν.
Aυτό έχει να κάνει κυρίως με μια αδήριτη ανάγκη και επιτακτική, νομίζω σήμερα, να υπερβούμε τα κόμματα, να υπερβούμε την κομματική αντίληψη, διότι αυτή καταστρέφει τη δυνατότητα της ενότητας στην ελληνική κοινωνία, και στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, και να αναχθούμε στην κατανόηση του ότι ανήκουμε σε ένα όλον και αυτό το όλον έχουμε το χρέος να υπηρετούμε.
Ταυτόχρονα, πρέπει να μάθουμε και να συνηθίσουμε στις γεωπολιτικές αλήθειες και όχι στα πολιτικά ψεύδη. Αν δεν το κάνουμε αυτό, ήδη μόνοι μας αυτοκτονούμε, και δεν μας φταίει κανένας Τούρκος. Δεν μας φταίνε ούτε οι λαθρομετανάστες, οι οποίοι είναι μείζον πρόβλημα, που σε συνδυασμό με το τεράστιο δημογραφικό που αυτή τη στιγμή βιώνουμε, δημιουργεί εκρηκτικές συνθήκες. Ακόμη και σε μια εμπλοκή Ελλάδας – Τουρκίας δεν θέλει κανείς να σκέφτεται τί ρόλο θα έπαιζαν όλοι αυτοί οι πληθυσμοί αλλοδαπών που σε κάποιο βαθμό ελέγχονται και από την Τουρκία και από ξένα κέντρα.
Επομένως, πρέπει να υπάρξει μια τέτοια συνειδητοποίηση, και νομίζω ότι ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι κανείς να έχει μιαν καλώς εννοούμενη εσωστρέφεια και μίαν καλώς εννοούμενη εξωστρέφεια. Εσωστρέφεια, με την έννοια ότι πρέπει να κοιτάζει μέσα του και να δει τί είναι αυτό που λέμε Ελληνισμός και Έλληνας· ποιό είναι το είναι του Ελληνισμού το οποίο έχει μια υπερτρισχιλιετή συνέχεια και ταυτότητα. Και η καλώς εννοούμενη εξωστρέφεια είναι ότι, αυτήν την συνειδητοποίηση, αυτό το βίωμα που αντλεί κανείς απ’ αυτήν την εσωστρέφεια, να μπορεί να το βγάζει σε μια πράξη με διεθνή και παγκόσμιο απόηχο και αντίκτυπο.
Να είναι, δηλαδή, κανείς ρεαλιστής και όχι ιδεαλιστής. Να μπορεί να βλέπει όπως έβλεπαν μεγάλοι Έλληνες, και σύγχρονοί μας – αναφέρθηκε προηγουμένως ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, εμένα με ενθουσιάζει ο Κωστής Μοσκώφ, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, και πολλοί άλλοι άνθρωποι. Και φυσικά υπάρχουν και άλλα ζητήματα.
Ξέρετε, ήταν εδώ πριν ένα μήνα περίπου ο Υπουργός Εξωτερικών, ο Νίκος Δένδιας, ως προσκεκλημένος της νορβηγικής κυβέρνησης, όταν και έγινε και το γνωστό επεισόδιο με τον Τούρκο πρέσβη, στο πλαίσιο μιας διάλεξης που έδωσε για το Δίκαιο της Θάλασσας στην Ανατολική Μεσόγειο. Και εκεί, θα σας πω κάτι που δεν το έχω πει βέβαια σε κανέναν, το λέω, το χαρίζω σε εσάς, έδωσα ένα σημείωμα κατ᾽ ιδίαν στον Υπουργό, το οποίο το ξέρω ότι το διάβασε, όπου μεταξύ άλλων πραγμάτων του είπα ότι προσβλέπουμε και έχουμε την ελπίδα, ότι η κυβέρνηση αυτή, και εν πάσει περιπτώσει και ο ίδιος, θα φροντίσουν για κάποια πράγματα που η Ελλάδα πρέπει να κάνει.
Όπως, ότι πρέπει να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της στα 12 ναυτικά μίλια παντού. Πρέπει, κατ᾽ εμέ, να κάνει σύνδεση ΑΟΖ με την Κύπρο. Κι εν πάσει περιπτώσει, οποιαδήποτε συζήτηση για τα εναπομένοντα ζητήματα που αφορούν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ με την Τουρκία, θα πρέπει να γίνει εφόσον η Ελλάδα έχει πράξει αυτά που το Διεθνές Δίκαιο της παρέχει να πράξει. Δεν μπορείς να πας σε μια οποιαδήποτε διαπραγμάτευση ή συζήτηση, αν δεν έχεις κλείσει 12 μίλια παντού. Αυτό θα ήταν έγκλημα και ολέθριο σφάλμα.
Κι επίσης, να πω και τον καημό μου κλείνοντας, ότι νομίζω, είναι τιμή στο 1821 και είναι τιμή στην ταυτότητα της Ελλάδας, ο Έλληνας σήμερα να μην ξεχνάει τις εσχατιές του Ελληνισμού. Εγώ προέρχομαι από την Θράκη, ήμουν στο Καστελλόριζο το φθινόπωρο και δεν βλέπω την ώρα να μπορέσω να ξαναπάω. Θα έλεγα λοιπόν, όλοι οι Έλληνες να φροντίσουν να ταξιδέψουν στις εσχατιές, να πάνε στο Καστελλόριζο, γιατί εκεί θα τους μιλήσει ο τόπος ο ίδιος, και θα τους πεί τί πρέπει να κάνουν.
Όπως και στον ίδιον τον Πρωθυπουργό: ξέρετε, ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβεις τί υπηρετείς και τί χώρας ηγείσαι, είναι να ταξιδεύεις όπως κάνουν οι πιλότοι μας με τα F16 και τώρα εσχάτως, και ευτυχώς, θα κάνουν και με τα Rafale, να πετάει κανείς πάνω από την Ελλάδα.
Όταν πετάς πάνω από το Αιγαίο, τότε δεν χρειάζεται ούτε πολλή φιλοσοφία, ούτε, πώς να πω, έτσι, να είσαι καλλιτέχνης της γεωπολιτικής και της διπλωματίας. Σου μιλάει ο τόπος και σου λέει τί πρέπει να κάνεις. Σου μιλάν τα βράχια, σου μιλάει το καθρέφτισμα, το χρυσάφισμα της θάλασσας που έχει υμνήσει ο Ελύτης τόσο μοναδικά. Και όλα αυτά σου δείχνουν τί πρέπει να κάνεις, είτε είσαι Πρωθυπουργός, είτε είσαι Υπουργός των Εξωτερικών, είτε είσαι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είτε είσαι ο τελευταίος Έλληνας πολίτης, στον οποίο στέλνω τις θερμότερες ευχές μου για την αυριανή μεγάλη ημέρα, την διπλή γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την 25η Μαρτίου της Εθνικής Ανεξαρτησίας μας.
Αγαπημένος ήρωας του 1821; Δύσκολη ερώτηση. Σίγουρα, τα τρία Κ είναι σημαντικά, Κολοκοτρώνης, Καποδίστριας, Καραϊσκάκης. Αλλά δεν μπορείς να αφήσεις έξω τον Ρήγα Φεραίο, δεν μπορείς να αφήσεις έξω τον Μακρυγιάννη. Όπως και δεν μπορείς να αφήσεις έξω και όλους αυτούς τους χιλιάδες ανώνυμους Έλληνες, φτωχούς, καταφρονεμένους, που όμως είχαν ένα μεγαλείο. Δηλαδή τί; Πίστεψαν και έγιναν υπήκοοι αυτού του Αγώνα. Δηλαδή, ο Κολοκοτρώνης δεν θα᾽ταν Κολοκοτρώνης, αν δεν είχε τα παλληκάρια αυτά που ᾽διναν το αίμα τους, πεινασμένοι, αδύνατοι, αδύναμοι, επειδή τους ενέπνεε αυτή η γιγάντια μορφή του Κολοκοτρώνη μία τέτοια πίστη και μία τέτοια πεποίθηση. Και, φυσικά, η πίστη τους και η αγάπη τους στον Θεό και στην Ελλάδα τους μεταμόρφωνε σε αυτό που έγιναν.
Αυτά. Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι χρόνια πολλά σε όλους! Καλό βράδυ από το Όσλο.
*Απομαγνητοφώνηση εόρτιου χαιρετισμού στον διαδικτυακό επετειακό Μαραθώνιο που διοργάνωσε η Άμυνα και Γεωστρατηγική στις 24 Μαρτίου 2022, για την διπλή Εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της 25ης Μαρτίου, ημέρας Εθνικής Παλιγγενεσίας, του 1821, με την επιμέλεια των Θεόδωρου Νικολοβγένη και Θεόδωρου Γιαννακόπουλου.
Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ 1821*
Ὑπάρχουν τοὐλάχιστον τρεῖς τρόποι νὰ ἀνταποκριθεῖ κανεὶς στὸν ἑορτασμὸ μιᾶς ἱστορικῆς ἐπετείου. Ὁ πρῶτος εἶναι ὄχι μόνον νὰ ἀδιαφορήσει ἀλλὰ καὶ νὰ προσπαθήσει νὰ ὑποβαθμίσει τὸ ἑορταζόμενο γεγονὸς ἀλλοιώνοντας ἐντέχνως τὴν ἀλήθεια καὶ τὸ περιεχόμενό του. Ὁ δεύτερος εἶναι νὰ τὴν ἀντιμετωπίσει ἁπλῶς ὡς ἕνα γεγονὸς ποὺ ἀρκεῖ νὰ ἑορταστεῖ στὸ σήμερα ὡς φολκλόρ, περιοριζόμενος σὲ μιὰ ἐξωτερικὴ ἔκφραση συναισθημάτων, καὶ δὴ εὐγενῶν αἰσθη- μάτων τιμῆς, πρὸς τὸ μέγιστο ἑορταζόμενο κα- τόρθωμα. Ὑπάρχει, ὡστόσο, κι ἕνας τρίτος τρόπος, οἱ ρίζες τοῦ ὁποίου χάνονται στὰ βάθη τῆς ἱστορίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, κι ἔχουν ὡς συμβατικὴ ἀφετηρία τους τὸν Πλάτωνα: εἶναι ὁ τρόπος τῆς μεθέξεως. Δηλαδή, τῆς μετοχῆς στὰ γεγονότα ποὺ συνέβησαν πρὶν μόλις δυὸ ἑκατονταετίες, κατὰ τρόπο ποὺ καταργεῖ τοὺς χωροχρονικοὺς περιορισμοὺς καὶ ἀποδίδει στὸ ἑορταζόμενο γεγονὸς ὄχι μόνον τὰ προσήκοντα, ἀλλὰ καὶ τὸ ζωντανὸ ἀποτύπωμά του στὸ διηνεκές. Ἀλλὰ ἂς δοῦμε τὰ πράγματα σὲ μιὰ σειρά.
Συμπληρώνονται φέτος 200 χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, τῆς πρώτης ἐπιτυχημένης ὕστερα ἀπὸ 123 ἀποτυχημένες προσπάθειες στὸ διάβα πέντε αἰώνων κατὰ τοῦ Τούρκου δυνάστη καὶ κατακτητῆ, ἕνα γεγονὸς κοσμοϊστορικῆς σημασίας, ὅπως συμφωνεῖ ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία νουνεχῶν ἐρευνητῶν καὶ νοημόνων ἀνθρώπων. Παράλληλα, στὴν Ἑλλάδα συμπληρώνεται ἕνα ἔτος ἐπίσημης προετοιμασίας ἑορτασμῶν, μὲ εὐθύνη τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους μέσῳ τῆς Ἐπιτροπῆς Ἑλλάδα 2021. Ὁ ἀναγνώστης εἶναι ἤδη ἐνήμερος γιὰ τὰ πεπραγμένα αὐτῆς τῆς Ἐπιτροπῆς καὶ τὰ ἀτοπήματά της, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι τοῦ παρόντος. Οὔτε σκοπὸς εἶναι νὰ δείξουμε τὰ θεμελιώδη ἐπιστημονικὰ καὶ ἐπιστημολογικὰ σφάλματα στὰ ὁποῖα ὑποπίπτει ἡ αὐθαίρετη, ἰδιοτελὴς καὶ ἐργαλειοποιημένη ἑρμηνεία τοῦ Ἀγῶνα τῶν Ἑλλήνων γιὰ Λευτεριά, καθὼς τὴν ὑποβαθμίζει σὲ ἕνα φιλελεύθερο κίνημα ποὺ οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ τὰ προφανῆ κίνητρα τοῦ ξεσηκωμοῦ τοῦ ὑπόδουλου σκλαβωμένου Γένους. Αὐτὸ ποὺ ἐπιθυμοῦμε, εἶναι νὰ τονίσουμε ὁρισμένες ἀλήθειες περὶ τῆς Ἐπανάστασης στὴν κατεύθυνση τοῦ τρίτου τρόπου ἑορτασμοῦ τοῦ Ξεσηκωμοῦ τῶν Ἑλλήνων καὶ ἀπόδοσης τιμῆς στὸ 1821 ποὺ ἐπισημάνθηκαν ἀνωτέρω, ὡς ἑορταστικὸ γεγονὸς μεθέξεως. Ἀφ’ ἑτέρου νὰ ἀναφερθοῦμε σὲ ὁρισμένες παραμέτρους, ποὺ ἴσως ἀναδεικνύουν τὴν σημερινὴ ἀξία τοῦ 1821 καὶ ἐνδεχομένως ἐξηγοῦν, γιατὶ ἐπιχειρεῖται τόσο συστηματικὰ καὶ λυσσαλέα ἀπὸ ὁρισμένους ἰδεολογικοὺς καὶ πολιτικοὺς κύκλους ἡ ἀλλοίωσή του.
Στὴν ἀρχὴ τοῦ Πλατωνικοῦ διαλόγου Τίμαι- ος ὑπάρχει ἕνα χωρίο, στὸ ὁποῖο ὁ Πλάτων διηγεῖται, ὅπως τοῦ τὰ μετέφεραν Αἰγύπτιοι σοφοὶ κατὰ τὸ ταξίδι του στὴν Αἴγυπτο, τὰ κατορθώματα τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν ἔναντι ἑνὸς μεγάλου καὶ ἰσχυροῦ ἐχθροῦ ἐκ δυσμῶν, ποὺ ἐπιχείρησε νὰ καταδυναστεύσει ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς πόλεις. Καὶ περιγράφει πῶς ἡ Ἀθήνα «ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευομένην ἅμα ἐπὶ πᾶσαν Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν» (Πλάτωνος Τίμαιος, 24e): «Τότε ἀκριβῶς, Σόλων, ἀποκαλύφθηκε σὲ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ δύναμη τῆς πόλης σας, γιατί στάθηκε πρώτη στὸ φρόνημα καὶ στὴν τέχνη τοῦ πολέμου. Ἐπικεφαλῆς τῶν Ἑλλήνων, καὶ στὴν συνέχεια ἀναγκασμένη νὰ πολεμήσει μόνη ὅταν οἱ ἄλλοι τὴν ἐγκατέλειψαν, ἔφθασε στὸν ἔσχατο κίνδυνο, ἀλλὰ τελικὰ ἀπέκρουσε τοὺς εἰσβολεῖς καὶ θριάμβευσε. Δὲν ἄφησε ἔτσι νὰ γνωρίσουν τὴ σκλαβιὰ αὐτοὶ ποὺ δὲν εἶχαν ὑποδουλωθεῖ ποτὲ καὶ ἀπελευθέρωσε μὲ μεγαλοψυχία ὅλους ἐμᾶς τοὺς ἄλλους ποὺ κατοικούσαμε μέσα ἀπὸ τὶς Ἡράκλειες Στῆλες» (Ό.π., 25bc, μετάφραση Βασίλη Κάλφα: Πλάτωνος Τίμαιος, Πόλις, Ἀθήνα 2005, σελ. 193).
Μολονότι μυθική, ἡ περιγραφὴ αὐτὴ τοῦ Πλάτωνος γιὰ τὴν Ἀτλαντίδα περιέχει στοιχεῖα ποὺ διέπουν τὴν ἑλληνικὴ ταυτότητα καὶ τὴν διαχρονικὴ παγκόσμια λειτουργία τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὡς ἀμύντορος τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς δημοκρατίας. Ὑπ ̓ αὐτὴν τὴν ἔννοια, ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Πλάτωνος, διαπιστώνουμε μίαν αὐτοσυνειδησία τοῦ ἔθνους τῶν Ἑλλήνων ἔναντι τῆς ἱστορίας, τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του. Αὐτὴ ἡ αὐτοσυνειδησία ἐκφράζεται καὶ ἐπαληθεύεται πολλαπλῶς στὸ διάβα τῶν αἰώνων, μὲ κορυφαῖα παραδείγματα τὴν ἀντίσταση τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατὰ τοὺς Περσικοὺς Πολέμους, τὴν Αὐτοκρατορία τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ τὴν μετεξέλιξή της στὴν ὑπερχιλιόχρονη ζωὴ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, αὐτὸ ποὺ σχεδὸν πα- ραπλανητικὰ καλεῖται σήμερα Βυζάντιο, καθὼς καί την πλέον πρόσφατη Ἀντίσταση τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὴν Ναζιστικὴ θηριωδία. Στὴν ἑλληνικὴ παράδοση, ὡστόσο, ἡ ἔννοια τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς ἐξ αὐτῆς πηγάζουσας δημοκρατίας δὲν εἶναι ἀφῃρημένη, οὔτε προέρχεται ἀπὸ μιὰ ἀνάγκη ἐνδοκοσμικῆς διευθέτησης τοῦ ἀτόμου, προκειμένου νὰ διασφαλίσει μέσῳ τῆς χρήσης ἀτομικῶν καὶ κοινωνικῶν δικαιωμάτων συνθῆκες διαβίωσης τέτοιες ποὺ ἡ μετανεωτερικότητα ἔχει κωδικοποιήσει μὲ τὸν ὅρο «ποιότητα ζωῆς».
Μὲ τὸν Ἑλληνισμὸ συμβαίνει κάτι ἄλλο. Τόσο στὴν πρὸ Χριστοῦ, ὅσο καὶ στὴν Χριστοποιημένη ἐκδοχή του, ὁ Ἕλληνας τρόπος καὶ λόγος ἐμμένει στιβαρὸς στὴν διαγωγή τοῦ εἶναι, ὅπως κανεὶς ἄλλος λαὸς ἢ ἄνθρωπος ἐπὶ γῆς δὲν ἔχει κατορθώσει. Ὁ Ἕλληνας τρόπος κινεῖται στὰ ὅρια τῆς ἀναμέτρησης τοῦ ὄντος μὲ τὸ ἴδιο τὸ εἶναι, στὸ μεταίχμιο τῆς πάλης τῆς φθορᾶς μὲ τὴν ἀφθαρσία· τοῦ πεπερασμένου μὲ τὸ ἄπειρο· τῆς χρονικότητας μὲ τὸ ἄχρονο· τῆς ἐνθαδικότητας μὲ τὸ ἐπέκεινα· τοῦ ψεύδους, τῆς πλάνης καὶ τῆς αἵρεσης μὲ τὴν ἀλήθεια· τῆς ἰδιοτέλειας μὲ τὴν ἀνιδιοτέλεια· τοῦ μέρους μὲ τὸ ὅλον· τῆς ἄγνοιας μὲ τὴν γνώση· τῆς κακίας μὲ τὸ Ἀγαθό· τοῦ κτιστοῦ μὲ τὸ ἄκτιστο· τοῦ Θανάτου μὲ τὴν Ζωή. Εἶναι αὐτὸ τὸ τελευταῖο ζεῦγος ποὺ ὁ Ἕλληνας θεωρεῖ καὶ βιώνει μοναδικὰ καὶ ξεχωριστὰ ἀπὸ κάθε ἄλλον λαό, μολονότι εἶναι ἴδιον σύνολης τῆς ἀνθρωπότητας ἡ μὲ κάθε μέσο προσπάθεια νὰ ξορκίσει τὸν πρῶτο καὶ νὰ προσδεθεῖ ὅσο γίνεται στὴν δεύτερη. Διότι γνωρίζει ὁ Ἕλληνας ὅτι ὁ πραγματικὸς καὶ πλέον ἐπικίνδυνος θάνατος δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ ἐπέρχεται μὲ τὸ βιολογικὸ τέλος τοῦ σώματος καὶ τὸν χωρισμό του ἀπὸ τὴν ψυχή, ἀλλὰ αὐτὸς ποὺ νεκρώνει ἐκεῖνα τὰ αἰσθητήρια τοῦ ἀνθρώπου ποὺ τοῦ θυμίζουν ὅτι ἔχει δημιουργηθεῖ γιὰ πράγματα πολὺ μεγάλα, ὡραῖα, ἀληθινά, γιά νά θυμηθῶ τόν Κωστῆ Παλαμᾶ. Πράγματα ποὺ ὑπερέχουν κάθε ἔννοιας φυλῆς, γένους, ράτσας· πράγματα ποὺ ἀνήκουν σὲ ἕνα Πολίτευμα τὸ ὁποῖο δὲν ὑπηρετεῖται ἀπὸ κόμματα, φατριασμούς, διχασμούς, ἰδεολογίες, ἰδεοληψίες, ἰδιοτέλειες καὶ κάθε λογῆς βολέματα. Γνωρίζει ὁ Ἕλληνας, ὅτι ἡ θεϊκή νομή του του εἶναι νὰ μεταμορφώσει τὸν κόσμο καὶ νὰ τὸν ἀνακαινίσει, ὄχι μὲ τὴν δική του δύναμη, ἀλλὰ μὲ τὴν δύναμη ποὺ ἐκείνη ἡ θεϊκὴ μοῖρα του ὅρισε, νὰ γίνει κληρονόμος καὶ δοχεῖο τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ.
Αὐτὴ εἶναι ἡ τολμηρὴ ἀλήθεια, ποὺ διαμορφώνει τόσο τὶς ἐκρηκτικὲς προϋποθέσεις ἑορτασμοῦ τῶν 200χρονων τοῦ 1821 ὅσο καὶ τὸ ἴδιο τὸ γεγονός. Ἕνα γεγονὸς τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα φέρει ἐντός του τὴν πλέον ἀκατάβλητη τεκμηρίωση τοῦ πόσο ἄρρηκτα συνυφασμένος εἶναι ὁ Ἀγῶνας τῆς Ἀνεξαρτησίας τῶν Ἑλλήνων μὲ τοῦ Χριστοῦ τὴν Πίστη τὴν Ἁγία: Ἐπ-Ἀνάσταση.
Ὡς Ἐπ-Ἀνάσταση, ὁ Ἀγῶνας τῆς Ἀνεξαρτησίας δὲν εἶναι μόνον ἑλληνικὰ ἐθνικὴ ὑπόθεση. Ἀλλὰ εἶναι ἔργο κατάφασης στὴν Ζωὴ ποὺ νικᾶ τὸν Θάνατο. Ὡς τέτοιο ἀφορᾶ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. Ὄχι τόσο διότι δείχνει τὸν δρόμο τῆς Λευτεριᾶς σὲ κάθε σκλαβωμένο ἄνθρωπο ἐπὶ γῆς. Ἀλλά, πρωτίστως καὶ κυρίως, διότι θέτει ἐκ νέου ἐνώπιον τῆς ἀνθρωπότητας τὸ μεῖζον διακύβευμα τῆς Ἐλευθερίας, ἑρμηνεύοντας ἐπὶ ἀληθοῦς βάσεως σὲ τί συνίσταται ἡ σκλαβιά. Στὸ πρόσωπο τοῦ Τούρκου κατακτητῆ ὁ Ἕλληνας ἀγωνιστὴς ἀναγνωρίζει τὴν φυλακὴ τῆς ἀνθρωπότητας στὰ δεσμὰ τῆς κλειστότητας καὶ τῆς αὐτοθέωσης ποὺ ὁ θάνατος τοῦ Θεοῦ ἐπιφέρει. Ἡ ἐξέγερση δὲν εἶναι ἁπλῶς ζητούμενο ἀποκατάστασης μιᾶς ἐνθαδικῆς ἐλευθερίας καὶ ἐπίτευξης αὐτοδιάθεσης, μολονότι καὶ τὰ δύο εἶναι ἱερὰ καὶ ἅγια. Ἀλλὰ εἶναι ἡ ὕψιστη πράξη ἀντίστασης στὸν θάνατο ποὺ προκαλεῖται ἀπὸ τὴν κατάφαση καὶ συνθηκολόγηση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν ἰδιοτελῆ χρήση τοῦ κόσμου, μὲ μοναδικὸ σκοπὸ τὴν ἐπιβολὴ ἐπ ̓αὐτοῦ καὶ ἐπιδιώκει τὴν νέκρωση τῆς μὴ ἀντικειμενοποιήσιμης θεϊκότητάς του.
Ὡς τέτοια, ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση εἶναι τὸ ὕψιστο μάθημα ἔγερσης τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἄρσης τῆς ὕβρεως κατὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ κόσμου. Ὡς τέτοιος, ὁ Ἀγῶνας γιὰ τὴν Λευτεριὰ εἶναι ἡ ἐκρηκτικὴ κραυγὴ ἄρνησης τοῦ θανάτου τοῦ κόσμου. Μπροστὰ σὲ μιὰ τέτοια θεϊκὴ ἀποστολή, ἡ θυσία καὶ ὁ ἑκούσιος θάνατος προβάλλουν ὄχι μόνον δίχως δεύτερη σκέψη, ἀλλὰ ὡς ἡ κατεξοχὴν Ἔξοδος ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ Θανάτου ποὺ ὑβρίζει τὴν Ζωὴ τῆς Ἀθανασίας. Μόνον ἕνα τέτοιου συντριπτικοῦ μεγέθους διακύβευμα εἶναι ἱκανὸ νὰ γεννήσει τὸ πρόταγμα «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος». Μόνον ἡ βιωμένη ἐμπειρία τῆς αἰωνιότητας μέσα στὸ κτιστὸ εἶναι ἱκανὴ νὰ ἐξηγήσει τὴν τρέλλα τῶν κατοίκων τοῦ Μεσολογγίου, ποὺ δείχνουν πῶς ὁ Πολιορκημένος μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ μένει Ἐλεύθερος. Μόνον μιὰ τέτοια βαθιὰ πίστη στὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει δημιουργηθεῖ γιὰ νὰ γίνει κατὰ Χάριν Θεὸς καὶ νὰ ἑλκύσει ὅλη τὴν κτίση καὶ τὸν κόσμο στὸν Δημιουργό του εἶναι ἱκανὴ νὰ ἑρμηνεύσει σωστὰ καὶ νὰ δικαιώσει τὴν πεποίθηση ὅτι «μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωὴ εἶναι καλύτερη ἀπὸ σαράντα χρόνους σκλαβιά καὶ φυλακή». Διότι αὐτὸς ποὺ ζεῖ μέσα στὴν αἰωνιότητα εἶναι σὲ θέση νὰ ὑπηρετεῖ τὸ ἄπειρο ἀκόμη καὶ σὲ μιὰ στιγμή. Γι ̓ αὐτόν, ἡ μιὰ ὥρα ἐλεύθερης ζωῆς εἶναι ἀσύγκριτη μπρὸς σὲ μιὰ αἰωνιότητα σκλαβιᾶς, μιὰ αἰωνιότητα, δηλαδή, ἡ ὁποία δὲν ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ της.
Ἄν δὲν ἐπρόκειτο περὶ αὐτοῦ, κανένας Λόρ- δος Βύρωνας δὲν θὰ εἶχε συγκινηθεῖ, δὲν θὰ εἶχε μεθύσει ἀπὸ τὸ ἀθάνατο κρασὶ τοῦ ̓21, ὥστε νὰ μπορέσει νὰ γίνει Ἕλληνας καὶ αὐτός, νὰ μαρτυρήσει δηλαδὴ μὲ τὸ αἷμα του τούτη τὴν Ἀλήθεια. Ἐὰν ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση δὲν πρόκειται περὶ κατάφασης στὸ ὕψιστο Γεγονός, τῆς νίκης τῆς Ζωῆς κατὰ τοῦ Θανάτου, τότε, μοιραῖα καὶ μα- θηματικά, αὐτὸ ποὺ ἀπομένει εἶναι ἡ ἀποψίλωσή της καὶ ἡ θεώρησή της μὲ ὅρους κλειστούς, ἐνθα- δικούς, διευθέτησης μερικῶν δεκαετιῶν ἐπίγειου βίου καὶ ἱκανοποίησης ἰδεοληψιῶν ποὺ γεννιῶνται ἀπὸ τὴν ἰδιοτελῆ συσχέτιση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν κόσμο.
Τὰ ἀνωτέρω δείχνουν, νομίζω, γιατί ὁ Ἑορτασμὸς τοῦ 1821 εἶναι πρωτίστως γεγονὸς μεθέξεως καὶ μάλιστα διττῆς. Ἡ πρώτη ὁρίζεται ἀπὸ τὴν ὑπέρβαση τῆς ἱστορικότητας, ἀκριβῶς διότι ὁ Ἀγῶνας τῆς Ἀνεξαρτησίας δὲν εἶναι ἁπλῶς ἱστορικὸ γεγονός. Τιμᾶ κανεὶς τὸ ̓21 ὅταν ζεῖ στὴν ὀντολογικὴ βαθμίδα τῶν δημιουργῶν του. Ὅταν μετέχει δηλαδὴ αὐτῆς τῆς Ἀλήθειας στὴν ὁποίαν μετεῖχαν καὶ οἱ Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821. Αὐτὴ ἡ μετοχὴ προϋποθέτει ἕναν ἐσωτερικὸ ἀνακαινισμὸ τοῦ ἀνθρώπου, μιὰ ἀσκητικὴ καὶ ὁσιακὴ βιωτὴ ὅμοια μὲ αὐτὴ τοῦ ἁγίου Ἰωάννη Καποδίστρια, τοῦ πρώτου Κυβερνήτη τοῦ νεοσύστατου ἑλληνικοῦ κράτους. Τότε μόνον μπορεῖ ὁ σύγχρονος Ἕλληνας νὰ ἀναχθεῖ ὀντολογικὰ στὸ ἐπίπεδο ἐκεῖνο ποὺ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ διακρίνει τὸ σημαινόμενο πίσω ἀπὸ τὸν τύπο τοῦ ἱστορικοῦ γεγονότος καὶ νὰ οὐσιώσει ἐντός του τὸ ἦθος καὶ τὸν τρόπο τῶν προπατόρων του, ποὺ ἕξι γενιὲς νωρίτερα ἔπεσε ἐπάνω τους, κατά τήν ἔκφραση τοῦ Κολοκοτρώ- νη, «ὡς μία βροχή ἡ ἐπιθυμία τῆς Ἐλευθερίας».
Ὅσο παράδοξη κι ἂν ἀκούγεται αὐτὴ ἡ πραγ- ματικότητα, δὲν εἶναι ξένη στὸν σύγχρονο Ἑλληνισμό, ἀλλὰ πολὺ παλαιὰ καὶ ταυτόχρονα ἀπολύτως νέα. Διότι μιμεῖται τὸ Μυστήριο τῶν Μυστηρίων ποὺ τελεῖται ἀπαραλλάκτως ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία σήμερα καὶ πάντοτε, γιὰ τὸ ὁποῖο ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας γράφει: «οὐ γὰρ τύπος θυσίας οὐδὲ αἴματος εἰκών, ἀλλὰ ἀλη- θῶς σφαγὴ καὶ θυσία» (Ἁγ. Νικόλαος Καβάσιλας, Ἑρμηνεία τῆς Θείας Λειτουργίας, λβ ́, Patrologia Graeca 150, 440-441). Ἔτσι, ἡ μετοχή μας στὸ γεγονὸς τοῦ 1821 μπορεῖ νὰ μεταμορφώσει μιὰ ἐκδήλωση σεβασμοῦ καὶ τιμῆς σὲ «μίμηση πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας» (Ἀριστοτέλης, Περὶ Ποιητικῆς, 6, 1449b24-25), μὲ προεκτάσεις εὐεργετικὲς στὸ διὰ ταῦτα τοῦ σύγχρονου Ἑλληνισμοῦ, ποὺ συνιστᾶ καὶ τὴν δεύτερη πτυχὴ τῆς μεθέξεως, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν ἀνάληψη τῆς σκυτάλης στὸ σήμερα καὶ τὴν διεκπεραίωση αὐτοῦ ποὺ χαρακτηρίζεται ὡς «ἀνολοκλήρωτη ἐπανάσταση».
Διότι, ὅπως καὶ σήμερα ὁ κόσμος ἐξακολουθεῖ νὰ βρίσκεται ἀντιμέτωπος μὲ τὴν φθορὰ τοῦ θανάτου, μιὰ ἀπὸ τὶς μορφὲς τῆς ὁποίας εἶναι καὶ τὸ πολίτευμα τῆς τυραννίας -καὶ δὴ στὴν παγκοσμιοποιημένη ἐκδοχή του-, ἔτσι καὶ ὁ Ἑλληνισμὸς βρίσκεται ἀντιμέτωπος μὲ τὰ ἴδια ζητήματα ποὺ γέννησαν τὸ 1821, κατὰ τρόπο ποὺ δικαιώνει τὴν Θουκυδίδεια σπειροειδῆ ἀντίληψη τῆς ἱστορίας. Καὶ τοῦτο συμβαίνει διότι ἔτσι διευκολύνονται παγκόσμια σχέδια διάλυσης τῶν διακριτῶν ταυτοτήτων τῶν λαῶν, καὶ ἐξυπηρετοῦνται ἰδιοτελεῖς σκοποὶ ἀνθρώπων ἐντὸς τοῦ σώματος τῆς ἐν Ἑλλάδι νεοελληνικῆς κοινωνίας σήμερα.
Τὸ τελευταῖο ἐξηγεῖ πρόδηλα καὶ τὸν λόγο γιὰ τὸν ὁποῖο τὸ φετινὸ μεῖζον Ἰωβηλαῖο τοῦ Ἀγῶνα τοῦ 1821 γιὰ τὴν Λευτεριὰ ἐπιχειρεῖται νὰ ὑποβαθμιστεῖ μὲ τρόπο ἀνιστορικὸ καὶ ἀνιστόρητο καὶ νὰ μεταλλαχθεῖ σὲ ἀμιγὲς κίνημα φιλελευθερισμοῦ, μέ διττὴ στόχευση, μεταφυσικὴ καὶ γεωπολιτική. Ἀφ’ ἑνός, νὰ ἀποπροσανατολίσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ καίρια, διασφαλίζοντας τὸ χαμερπές του στὸ διηνεκές. Ἀφ’ ἑτέρου, νὰ θέσει τὶς προϋποθέσεις μόνιμου καὶ τελεσίδικου ἀφα- νισμοῦ τοῦ Ἕλληνα τρόπου, μετατρέποντας τὸ τμῆμα τοῦ Ἑλληνισμοῦ ποὺ ἀπελευθερώθηκε μὲ τὴν Ἐπανάσταση σὲ χῶρο συνάθροισης ἀλλοτρίων καὶ ἀλλοθρήσκων ἐποίκων. Στὴν προοπτικὴ αὐτή, ἡ ἄρτια σχεδιασμένη κρατικὴ ἐπιχείρηση προπαγάνδας κατὰ τοῦ ἀληθοῦς διακυβεύματος τοῦ 1821 συνεταιρίζεται μὲ ἀγαστὴ συνέργεια τὴν ἀποποίηση θεμελιωδῶν ἀρχῶν ἐθνικῆς κυριαρχίας, σὲ μιὰ ἀπέλπιδα προσπάθεια νὰ διαγραφεῖ ἀπὸ τὸ πνευματικὸ γενετικὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡ συνείδηση τόσο τῆς ἱστορικῆς συνέχειάς του ὅσο καὶ τῆς ὑπεριστορικῆς ἀποστολῆς του νὰ λειτουργεῖ ὡς μεσάζων μεταξὺ Θεοῦ καί ἀνθρώπων.
Τὸ πρῶτο ἐπιδιώκεται σήμερα σὲ τεχνικὸ ἐπίπεδο μὲ τὴν ἐπιστράτευση πλήθους ἐθνομηδενιστῶν, ποὺ δὲν εἶναι παρὰ ἀνιστόρητοι κι ἀκαλλιέργητοι ἰδεολάγνοι, ἰδεολογικοὶ ἀπόγονοι μιᾶς μειοψηφίας ἰδεοληπτῶν ποὺ ἔβαζαν ἐπικίνδυνα προσκόμματα στοὺς Ἀγωνιστὲς πρὶν 200 χρόνια, οἱ ὁποῖοι προπαγανδίζουν συστηματικὰ τὴν ὑποβάθμιση τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 σὲ ἰδεολογικοπολιτικὸ φιλελεύθερο κίνημα, σὲ μιὰ ἐξωφρενικὴ ἄγνοια τῶν ἱστορικῶν δεδομένων καὶ διακυβευμάτων. Τὸ δεύτερο συντελεῖται διττά. Ἀφ’ ἑνὸς μὲ τὴν συντεταγμένη καὶ ἁδρὰ χρηματοδοτούμενη στρατηγικὴ δημογραφικῆς ἐξάλειψης τῶν Ἑλλήνων καὶ ἀντικατάστασης -οἱ πολιτικὰ ὀρθοὶ ὅροι αὐτῆς τῆς διαδικασίας εἶναι κοινωνικὸ μπόλιασμα καὶ ἐμπλουτισμός- τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας ἀπὸ ὀρδὲς μουσουλμάνων ἀλλοφύλων, ποὺ ἐργαλειοποιοῦνται μὲ αὐτὸν τὸν σκοπό. Ἀφ’ ἑτέρου, μὲ τὴν συστηματικὴ τὶς τελευταῖες δεκαετίες ἀποποίηση τῶν ἐθνικῶν δικαίων, ὅπως στὴν περίπτωση τῆς Μακεδονίας, καὶ τὴν συνακόλουθη πολιτικὴ κατευνασμοῦ ἔναντι τῆς Τουρκίας, παράλληλα μὲ τὴν ἰσλαμοποίηση τοῦ ἀνατολικοῦ τόξου τοῦ σήμερα ἐλεύθερου Ἑλληνισμοῦ, ἀπὸ τὴν Θράκη μέχρι τὴν Κύπρο.
Ὑπ ̓ αὐτὴν τὴν ἔννοια, οἱ Ἕλληνες σήμερα καλοῦνται νὰ ἀναβαπτιστοῦν στὰ νάματα τῆς παράδοσης, ἡ ὁποία δὲν εἶναι κάτι ἄλλο παρὰ ἡ πλέον προοδευτικὴ στάση ζωῆς, πού, καθὼς ἀρθρώνεται στὴν οὐσιώδη, ὀντολογικὴ καὶ ὄχι ἐν εἴδει φολκλὸρ μίμηση τῆς σπουδαίας καὶ τελείας πράξεως ποὺ ἄρχισε νὰ συντελεῖται τὸ 1821, ἐκτείνεται στὸ μέλλον, ἐπιδαψιλεύοντας στὸ παρὸν τὶς προϋποθέσεις τῆς ἐλπίδας ἀνόρθωσης τοῦ Ἕλληνα, τοῦ ἀνθρώπου κάθε φυλῆς καί ὅπου γῆς, καὶ τοῦ κόσμου ὁλόκληρου. Μιᾶς ἐλπίδας ποὺ δὲν συνιστᾶ φενάκη, ἀλλὰ προϋπόθεση Ἐξόδου καὶ Ἀναστάσεως ἀπὸ τὴν σκλαβιὰ καὶ τὴν φθορά, ὅπως προσμαρτυρεῖ τὸ συναμφότερον τοῦ Ἑορτασμοῦ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καὶ τῆς 25ης Μαρτίου 1821.
* Κείμενο δημοσιευμένο στο επετειακό συλλεκτικό τεύχος της Νέας Κοινωνιολογίας ‘Η Επανάσταση που Άλλαξε τον Παγκόσμιο Χάρτη’, αφιέρωμα στα 200 χρόνια από το 1821, που κυκλοφορεί από τις 7 Δεκεμβρίου 2021 στα βιβλιοπωλεία (Εκδόσεις Καπόν).
Σύμπλεγμα Μεγίστης: Ἡ καρδιά τῆς Ἑλλάδος στό νοτιοανατολικό Αἰγαῖο
ΑΝ ∆ΕΝ ἦταν μαργαριτάρι, θά ἦταν ἄλλος ἕνας βράχος στή νοτιοανατολική ἐσχατιά τοῦ Αἰγαίου μας. Πλανήτης αὐτόφωτος πού μέ τούς δύο δορυφόρους του, τήν Ρῶ καί τήν Στρογγυλή ἤ Στρογγύλη, συναπαρτίζουν ὅ,τι πολυτιμότερο διαθέτουν οἱ θάλασσες τῆς Ἑλλάδας καί τῶν Ἑλλήνων. Σύμπλεγμα Μεγίστης – Καστελλορίζου.
Ἤδη, καθώς τό πλοῖο τῆς γραμμῆς εἰσέρχεται νά δέσει στόν λιμένα, νιώθεις ὄχι ὅτι πηγαίνεις σέ κοσμικές διακοπές, ἀλλά ὅτι ξεκινᾶς προσκύνημα. Αὐτή σου τήν αἴσθηση ἑδραιώνουν ἡ εὐλογημένη γῆ τοῦ Καστελλο- ρίζου καί οἱ ἀγωνιστές κάτοικοί του, μόλις πατήσεις τό πόδι σου στή στεριά. Κάνεις τόν Σταυρό σου καί εὐχαριστεῖς πού ἀξιώθηκες νά βρεθεῖς στά ἄκρα, ἐδῶ ὅπου τό χτυποκάρδι τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἔχει τούς ὑψηλότερους παλμούς. Ἡ ἄμεση αἴσθηση πού ἀποκομίζεις καθώς βαδίζεις πρός τήν «περαντζάδα» πού ὁδηγεῖ στό κατάλυμά σου, εἶναι ὅτι ἔχεις ἔρθει σέ ἕνα νησί ἀστακό. Τό αἴσθημα ἀσφάλειας πού σοῦ μεταδίδουν ἄμεσα ὄχι τόσο ὅλα ὅσα βλέπεις, ἀλλά κυρίως ἐκεῖνα πού δέν βλέπεις, εἶναι ἀπερίγραπτο, μοναδικό. Δέν εἶναι τῆς παρούσης, ἀλλά ἀξίζει νά εἰπωθεῖ ὅτι ἡ παρουσία τῆς Πολιτείας καί τῶν ΕΔ στήν Μεγίστη εἶναι state of the art γιά πολλούς λόγους καί μέ πολλούς τρόπους. Ὅσοι ἐργάζονται καί ὑπηρετοῦν ἐδῶ, διαθέτουν μία ξεχωριστή εὐσυνειδησία, αἴσθημα εὐθύνης, ἀποφασιστικότητα καί σοβαρότητα τέτοια πού σέ ἀναγκάζουν νά κλίνεις γόνυ σεβασμοῦ καί τιμῆς στούς σύγχρονους φύλα- κες τῶν Θερμοπυλῶν τοῦ νοτιοανατολικοῦ Αἰγαίου μας.
Τό νά χαρακτηρίσεις τή σύμπραξη καί συνέργεια μεταξύ τῆς πολιτειακῆς καί πολιτικῆς ἡγεσίας, τῆς στρατιωτικῆς διοίκησης τῆς Ἐθνοφρουρᾶς, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σύμης, Τήλου, Χάλκης καί Καστελλορίζου, τῶν σωμάτων Ἀσφαλείας καί τῶν κατοίκων τοῦ νησιοῦ ἁπλῶς ἀγαστή, εἶναι understatement: ἐδῶ ὅλοι θεωροῦν φυ- σικό νά ἀποδίδουν στό 110% τῆς λει- τουργικότητάς τους στό πεδίο εὐθύνης τους. Σέ ἕνα τέτοιο περιβάλλον, τό νά χαρακτηρίσεις τόν ἑαυτό σου ἐπισκέπτη καί τουρίστα εἶναι ἀναληθές καί ἀνακριβές. Καί τοῦτο γιατί ἐδῶ κανείς δέν σοῦ ἐπιτρέπει νά νιώσεις ξένος. Κάτι παράξενο συμβαίνει, καί στήν Μεγίστη τό πρῶτο συνθετικό τῆς λέ- ξης «φιλοξενία» ὑπερτερεῖ συντριπτικά τοῦ δευτέρου. Ἀκούγεται περίεργο, ἀλλά στό Καστελλόριζο δέν ἔρχεσαι, ἐπιστρέφεις. Καί πῶς νά μήν εἶναι ἔτσι, ὅταν, ἐνῶ φθάνεις γιά ἀνάπαυση καί ἀπομόνωση, ἡ ἀγάπη τοῦ νεα- νίζοντος ἱερέα παπα-Γιώργη, πού στά 76 του χρόνια δέν γνωρίζει τί θά πεῖ συνταξιοῦχος καί ἡ στοργή τοῦ Διοικητῆ τῆς Ἐθνοφρουρᾶς πού ἀποκαλεῖ τούς πάντες ὑπ ̓ αὐτόν «γιέ μου», σοῦ φτιάχνουν πρόγραμμα καθημερινό τόσο γεμᾶτο, πού δέν μπορεῖς παρά νά ἀνταποκριθεῖς.
Βγαίνεις γιά πρωινό τρέξιμο καί καταλήγεις χωρίς νά τό καταλάβεις νά μεταφέρεσαι μέ ταχύτητες πολλῶν κόμβων καί σέ dt νά ψέλνεις στόν Ἁγιασμό γιά τά παλληκάρια πού διακονοῦν τό Κοιμητῆρι ὅπου ἀναπαύεται ἡλιόλουστη ἡ Κυρά τῆς Ρῶ. Τό ἄλλο πρωί εἶσαι στό καΐκι μέ τόν Χωρικό Περιφερειάρχη Δωδεκανήσων σέ ἀποστολή αὐτοψίας κατασκευαστικῶν ἔργων στό σκαλοπάτι πού ἑνώνει τίς ΑΟΖ Ἑλλάδας καί Κύπρου, τήν Στρογγυλή, ἤ Στρογγύλη (ἀκόμη δέν εἶμαι βέβαιος ποιός εἶναι ὁ ὀρθότερος τονισμός της…). Τήν ἄλλη ἡμέρα, εἶσαι μέ τά παλληκάρια ἐκεῖνα πού προστατεύει ἡ Ἁγία Βαρβάρα, ἡ ὁποία ἦταν καί ὁ δικός σου προστάτης Ἅγιος τόν καιρό τῆς στρατιωτικῆς θητείας σου, καί λαμβάνεις κι ἐσύ ἀπό τήν εὐλογία τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου πού ἔχει φέρει μαζί του ὁ πατήρ Χρῆστος ἀπό τήν Θεσσαλονίκη. Ἐνῶ τό σούρουπο σέ βρίσκει στά ψηλά, στό Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, νά εἰσέρχεσαι στήν κρύπτη τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους. Κι ὅλα αὐτά ἐνῶ ὁ Ὀκτώβρης ἔχει μπεῖ γιά τά καλά καί ἡ θερμοκρασία δέν λέει νά ξεκολλήσει ἀπό τούς 30 βαθμούς Κελσίου, ὅπως τό ἐπιβάλλει τό εὐρέως γνωστό ἰδιαίτερο κλῖμα τοῦ νησιοῦ.
Στό Μουσεῖο Γρίφων σέ περιμένουν ἄλλες ἐκπλήξεις. Ἐκεῖ ὁ ἱδρυτής του, ὁ εὐφυέστατος Πανταζῆς Χούλης, σοῦ δείχνει δεκάδες γρίφους μέ κορυφαῖο τόν ἀντίστροφο Κύβο τοῦ Ρούμπικ μέ τήν ἑλληνική σημαία, ἡ ὁποία, ὅσο καί νά παίξεις μέ τόν κύβο, δέν ἀλλοιώνεται καί δέν ἐξαφανίζεται. Καί σοῦ ἐπισημαίνει ὁ Πανταζῆς ὅτι αὐτός ὁ κύβος συμβολίζει τό Καστελλόριζο: «Ὅ,τι καί νά συμβεῖ εἶναι πάντοτε ἑλληνικό». Καί πῶς νά μήν εἶναι ἄλλωστε, ὅταν στό χαρακτηριστικό κτήριο τοῦ ἀνακαινισμένου Ὀθωμανικοῦ Τεμένους ἡ Ἔκθεση τῆς Ἱστορικῆς Συλλογῆς τοῦ Καστελλορίζου σέ πληροφορεῖ γιά τόν διαρκῆ, ἀέναο, ἀκατάβλητο πόθο τῶν Καστελλοριζίων γιά τήν Ἑλλάδα. Πού ἐνῶ ἡ Συνθήκη τοῦ Λονδίνου τό 1830 τούς ἄφησε ἐκτός ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, αὐτοί ἀντέδρασαν μέ κάθε τρόπο, ἔστω κι ἄν τό ποθού- μενο ἦλθε 118 χρόνια ἀργότερα, ὕστερα ἀπό πολλούς αἰῶνες Ὀδύσσειας, ξενιτιᾶς στή Μέση Ἀνατολή καί τήν Αἴγυπτο, λαμπαδιάσματος τῶν περιουσιῶν τους ἀπό τούς Ἄγγλους, τούς τότε καλούς συμμάχους τῆς Ἑλλάδος, καί τούς Γάλλους πού τούς πούλησαν στούς Ἰταλούς.
Εἶναι πολύ μικρός ὁ χῶρος μιᾶς ἐπι- φυλλίδας γιά νά χωρέσει τόν τρισμέγιστο πλοῦτο τοῦ πολύτιμου Συμπλέγματος Μεγίστης τοῦ νοτιοανατολικοῦ Αἰγαίου μας. Ἀλλά εἶναι μεγάλη ἡ καρδιά τῶν Καστελλοριζίων, οἱ ὁποῖοι γνωρίζουν νά τιμοῦν δεόντως ὅποιον ἔρχεται νά προσκυνήσει μέ εὐλάβεια τά ἅγια χώματά τους, καί –γιατί ὄχι– νά ριζώσει ἐδῶ. Ἄς εὐχηθοῦμε, τό λίαν εὐχάριστο γεγονός τῆς ἀναπτυξιακῆς δυναμικῆς τήν ὁποία διαπιστώνει ὁ προσκυνητής τῆς Μεγίστης κατά τά τελευταῖα χρόνια (στήν ὁποία συμβάλ- λουν μεταξύ ἄλλων καί ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι συμπατριῶτες μας) νά ἐνι- σχυθεῖ, καί ἡ Πολιτεία καί ἡ κυβέρνηση νά παρέχουν τήν δυνατότητα σέ ὅσους τό λέει ἡ καρδιά τους –μέ στοχευμένες πολιτικές παροχῆς γῆς– νά ἔρθουν καί νά χτίσουν τό βιός τους ἐδῶ, ἐπαναφέροντας ἔτσι τό Καστελλόριζό μας στήν αἴγλη τῶν ἀρχῶν τοῦ 20οῦ αἰῶνα.
Το κείμενο αυτό γράφτηκε στο Καστελλόριζο, του Συμπλέγματος Μεγίστης, την Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2021, για λογαριασμό της εφημερίδας ΕΣΤΙΑ, όπου και δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 6 Οκτωβρίου 2021.
Έφυγες ανήμερα του Ιερομάρτυρα Πατριάρχη, αγαπημένε μας Νίκο…
Κωνσταντινούπολη, Σεπτέμβριος 2019. Στο περιθώριο του Διεθνούς Συνεδρίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ.
Ήταν εκείνη η φορά, που με πήρες από το χέρι για να με πας στον Πατριάρχη μας Βαρθολομαίο, να πάρουμε την ευχή του και να του δωρίσουμε το βιβλίο που του προορίζαμε.
Περάσαμε ολόκληρη την επόμενη ημέρα μαζί στο Φανάρι, στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, μπρος στην Κλειστή Πύλη του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Γρηγορίου του Ε´, στον αύλειο χώρο του Πατριαρχείου, συζητώντας επί ώρες.
Και θυμάμαι που με φρόντισες καθώς με κάλεσες και γευματίσαμε στην Τεταρτιάτικη νηστίσιμη Τράπεζα του Πατριαρχείου, προτού με παραδώσεις στους εκλεκτούς σου φίλους, τον Κωνσταντίνο Δεληκωνσταντή, και τον συνδαιτημόνα σου πλέον Ευστράτιο Ζεγκίνη, ώστε να συνεχίσουν εκείνοι να μου παρέχουν την Αβραμιαία Πολίτικη φιλοξενία σου.
Με τίμησες πολυμερώς και πολυτρόπως τότε, Νίκο μου, όπως και κάθε φορά που συναντιόμασταν, διότι έτσι ήσουν, κι έτσι έκανες πάντοτε, αδιακρίτως και ανεξαιρέτως, με όλους τους ανθρώπους που γνώριζες και σε γνώριζαν.
Ξανασυναντηθήκαμε για πολλοστή και τελευταία φορά τον Μάρτιο του 2020. Στο Πατριαρχείο.
Κατέβηκες στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου για να μας δεις, να μας ακούσεις, προσηνής όπως πάντοτε, και να μας ξεναγήσεις.
Να μας μιλήσεις για το σπίτι σου. Για τους καημούς της Ρωμηοσύνης, τα δίκαια, τους αγώνες και τα βάσανα του Πατριαρχείου.
Για την Ιερά Μονή της Παμμακαρίστου και όλους τους σταθμούς του Πατριαρχείου στην Βασιλεύουσα Πόλη. Να μας δείξεις τον κίονα της Φραγκελώσεως του Χριστού, στην νοτιοανατολική γωνία του Πατριαρχικού Ναού.
Να μας διηγηθείς για την Αγία Ευφημία, που, όπως και ο Άγιος Παΐσιος, υπεραγαπούσες, και να μας περιγράψεις πώς η αίρεση του μονοφυσιτισμού πατάχθηκε, κυριολεκτικά από την Αγία, και πώς το σκήνωμά της διατράνωσε την Ορθοδοξία της Τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνος το 451, περί της μίας Υποστάσεως του Χριστού εν δυοίν φύσεσιν, ῾῾ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀναλλοιώτως, ἀδιαιρέτως᾽᾽.
Να μας ιστορήσεις την πρόσφατη επιστροφή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Κωνσταντινούπολη και τον οικείο του Θρόνο, και να μας δείξεις τα Οστά του που φυλάσσονται στο βόρειο κλίτος του Πατριαρχικού Ναού. Και πόσα άλλα που είναι αδύνατον να διεξέλθω εδώ, ῾῾ἐπιλείψει γάρ με διηγούμενον ὁ χρόνος᾽᾽. Μιλούν όμως τα έργα σου.
Πώς να πιστέψουμε το άκουσμα της αποδημίας σου εις Κύριον;
Πώς να δεχθούμε ότι έφυγες από κοντά μας;
Πώς να αναλογιστούμε τον πόνο του Οικουμενικού Πατριάρχη ιδίως, αλλά και όλων των ανθρώπων που σε γνώρισαν και σε αγάπησαν;
Ήσουν ο φωτογράφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριάρχη μας. Μα ήσουν συνάμα ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος, λόγιος, στυλοβάτης ακατάβλητος του Πατριαρχείου και πρόξενος σιωπηλός πλήθους ευεργετημάτων σε πολλούς ανθρώπους.
Ήσουν άνθρωπος σοφίας που δεν επιχειρηματολογούσε υπέρ εαυτού αλλά υπέρ της αληθείας με τρόπο ευθυτενή και ακατάβλητο.
Στο πρόσωπό σου συναντούσε κανείς τον Ρωμηό που πονάει για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό. Τον Ρωμηό που οι Τούρκοι, απλοί πολίτες και διανοούμενοι, σέβονται κι αναγνωρίζουν.
Προ δεκαετιών σε γνωρίσαμε, ή μάλλον γίναμε γνωστοί από σένα, τον αεικίνητο συνοδοιπόρο και συνταξιδευτή του Πατριάρχη και της Ρωμηοσύνης στα πέρατα της Οικουμένης.
Ήσουν πάντοτε παρών, για να συνηγορείς με τον φακό σου στην αιωνιότητα υπέρ όλων εκείνων των στιγμών παρουσίας του σημερινού διαδόχου του μαθητή του Χριστού Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου στον κόσμο, και να μαρτυρείς τεκμήριον Αληθείας υπέρ της Ορθοδοξίας, υπέρ της Ρωμηοσύνης.
Μα οι φωτογραφίες σου δεν είναι απλώς εικόνες στατικές! Αλλά είναι μαρτυρίες ζώσες της αλήθειας που φανερώνεται εν σιωπή πίσω από τα χωροχρονικά γεγονότα και συμβάντα.
Και φέρουν ως αποτύπωμα κάτι ίδιον του δημιουργού τους: την αεικινησία. Ο φακός σου ήταν μικροσκόπιο χειρουργικής ακρίβειας και αριστείας που εστίαζε στα μικρά της ενθαδικότητας για να υπηρετήσει τα μεγάλα Εκείνου του Επέκεινα που παράγει τα πάντα στο είναι.
Εκείνου που προνοεί, παράγει, συντηρεί και σώζει όλα τα όντα και όλα εκείνα για τα οποία η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης, το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας, ζει θανατούμενη, ανιστώμενη και ευχόμενη διαρκώς, κατά τους τελευταίους σχεδόν έξι αιώνες τώρα.
Εσύ δεν υπηρετούσες απλώς την Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο· αλλά ζούσες εντός των και μετείχες της ζωής των. Βίωνες το είναι των. Μαρτυρούσες την αλήθεια, τους σταυρούς, τα βάσανα, και την Ελπίδα των. Και δεν χρειαζόταν πολλά κανείς για να το διαπιστώσει αυτό.
Δεν μιλούσες για τον εαυτό σου. Λιγοστοί ήταν αυτοί που γνώριζαν καν την ηλικία σου. Μιλούσες κι εργαζόσουν μόνον για τους άλλους και υπέρ των άλλων, υπέρ της Αληθείας, υπέρ της Εκκλησίας, υπέρ των Αγίων της, υπέρ του Πατριάρχη, υπέρ του Πατριαρχείου, υπέρ της Ορθοδοξίας, υπέρ της Ρωμηοσύνης. Γι᾽ αυτό και όλοι σε υπεραγαπούσαν. Αρκούσε μια στιγμή μαζί σου στο Φανάρι, για να διαπιστώσει κανείς πώς μέχρι και ο τελευταίος κηπουρός, η τελευταία μαγείρισσα, του Πατριαρχείου ήταν δέκτης της πηγαίας σου αγάπης και ευγένειας προς τους ανθρώπους.
Ήσουν γλυκύς, πράος, ευθύς, απλούς, ανεπιτήδευτος, αεικίνητος, ευαίσθητος, γλυκομίλητος, κι όλα αυτά άοκνα, φυσικά και αθόρυβα. Το πρόσωπό σου εξέπεμπε μονίμως την λαμπρότητα της αγαθότητας, της καλοσύνης, της ευγένειας.
Την ανδρεία τελειότητα της χαρμολύπης. Και ήσουν πάντοτε διαθέσιμος στον πάσα ένα, ανά πάσα στιγμή. Άρχοντας αληθινός.
Όπως μου είχες πει την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε στην Κωνσταντινούπολη και στο Πατριαρχείο, τον Μάρτιο του 2020: ῾῾εμείς, αγαπητέ, εργαζόμαστε συνέχεια· δεν σταματάμε ποτέ᾽᾽.
Όπως οι φωτογραφίες σου, έτσι κι εσύ, ήσουν ήδη στην περιοχή της ῾῾ἀεικινήτου στάσεως᾽᾽, την οποία θεολογεί ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Ναι, Νίκο μου, ήσουν Χριστοειδής, κι ας μην το βλέπαμε τότε, καθώς ῾῾Ὁ πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται κἀγὼ ἐργάζομαι᾽᾽.
Και, ω του παραδόξου θαύματος!
Έφυγες σήμερα, Σάββατο 10 Απριλίου του 2021. Διακόσια ακριβώς χρόνια από εκείνην την Κυριακή του Πάσχα όταν ο Πατριάρχης μας Άγιος Γρηγόριος Ε´ πέταξε για τον Ουρανό από την κεκλεισμένη και τεθλιμμένη Πύλη του Πατριαρχείου.
Εκεί, όπου κάθε χρόνο τέτοια μέρα, στεκόσουν δίπλα στον Οικουμενικό Πατριάρχη μας Βαρθολομαίο, για να απαθανατίσεις με τον φακό σου το άναμα του κεριού του και την προσευχητική σιωπή του μπρος στην Κλειστή Πύλη του Αγίου Γρηγορίου του Ε´.
Γι᾽ αυτό και ο Χριστός σε αγάπησε πολύ, και σου δώρισε το Πέρασμα στην Θριαμβεύουσα Εκκλησία την ίδια ημέρα εκείνης της Λαμπρής του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε´.
Ώστε μαζί με εκείνον να ανάβει το κερί του ο Πατριάρχης μας και να προσεύχεται και για εσένα. Για να σε μνημονεύουμε μαζί με τον Άγιο Γρηγόριο τον Ε´ σύσσωμη η Στρατευομένη Εκκλησία.
Καλό Ταξίδι και Καλό Παράδεισο, αγαπημένε Νίκο Μαγγίνα!
Καλή Ανάσταση, αδελφέ μου!
Χριστός Ανέστη, σπουδαίε κοσμοπολίτη Πολίτη Ρωμηέ μας!
Κατευόδιο για τον Νικόλαο Μαγγίνα, Φωτογράφο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριάρχη, που δημοσιεύθηκε στην romfea.gr, το Σάββατο 10 Απριλίου 2021, λίγες ώρες αφότου «έφυγε» ο Νίκος. Ανήμερα της 200ης μνήμης του Ιερομάρτυρος Αγίου Γρηγορίου του Ε´ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.
Αιωνία η Μνήμη αυτών!
Το μίσος του Κοραή προς τον Καποδίστρια! Ένα πολύτιμο μάθημα για τους Έλληνες, από τον Βρετανό Christopher Montague Woodhouse
Υπάρχουν προσωπικότητες των οποίων το έργο όχι μόνον είναι συνυφασμένο με μερικές από τις πιο κρίσιμες σελίδες της ελληνικής ιστορίας αλλά και παρέχει τεκμήρια πολύτιμα για την αυτοσυνειδησία ημών των Ελλήνων και την ορθή θέαση του μέγιστου ιστορικού γεγονότος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που εορτάζει σήμερα όλος ο Ελληνισμός.
Τέτοια ήταν και η προσωπικότητα του Christopher Montague ‘Monty’ Woodhouse, Βαρώνου του Terrington, Βρετανού πολιτικού, στρατιωτικού, αγωνιστή της Αντίστασης κατά του Ναζισμού, μέλους των Βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, διπλωμάτη και ιστορικού, ο οποίος πέθανε το 2001 σε ηλικία 83 ετών.
Όσον αφορά στα ελληνικά πράγματα, η συνεισφορά του Woodhouse είναι εκπληκτικά ευρεία. Σε επιχειρησιακό επίπεδο σχετίζεται με σειρά γεγονότων κατά την διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Το 1941 ήταν εκ των Εκτελεστικών αξιωματούχων των Βρετανικών Αποστολών (Special Operations Executive) που στάλθηκαν στην Κρήτη προκειμένου να οργανώσουν τις δυνάμεις Αντίστασης. Τον Σεπτέμβριο του 1942 τον συναντούμε ως αλεξιπτωτιστή στην ηπειρωτική Ελλάδα, υποδιοικητή της Δύναμης Harling όταν μαζί με τον Διοικητή Eddie Myers, είχαν ως αποστολή την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Μετά την επιτυχή έκβασή της, ο Woodhouse παρέμεινε στην Ελλάδα, καθώς ήταν από τους λίγους Βρετανούς αξιωματικούς που μιλούσαν ελληνικά και συχνά συνομιλούσε με ελληνικούς πολιτικούς παράγοντες στην Αθήνα, ενώ τον Ιούλιο του 1943 το Foreign Office τον όρισε επικεφαλής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο του Woodhouse για την Ελλάδα, δεν περιορίζεται στην στρατιωτική συνδρομή του. Έχοντας μετά τον πόλεμο ήδη διατελέσει Βουλευτής των Συντηρητικών (1959-1966), όταν παράλληλα υπήρξε και Fellow στο Nuffield College στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου άλλωστε είχε πραγματοποιήσει Κλασσικές Σπουδές, υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας πληθώρας έργων που περιστρέφονται γύρω από τον Ελληνισμό και την Ελλάδα.
Από την εκτενή βιβλιογραφία του, σταθμός είναι το έργο του, Καποδίστριας: Ο Θεμελιωτής της Ελληνικής Ανεξαρτησίας (Capodistria, The Founder of Greek Independence), που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1973, δηλαδή ένα έτος πριν o Woodhouse ολοκληρώσει την δεύτερη Κοινοβουλευτική θητεία του ως Βουλευτής Οξφόρδης (1970-1974). Πρόκειται για μια ογκωδέστατη μελέτη, αποτελούμενη από 21 Κεφάλαια που κατανέμονται σε 6 τμήματα μιας έκδοσης άνω των 500 σελίδων, με εκτενέστατη βιβλιογραφία πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, υποστηριζόμενη από πίνακες και χάρτες.
Αυτό που έχει εκπληκτικό ενδιαφέρον είναι η αναφορά του ιδίου του Woodhouse στο πώς αποφάσισε να ασχοληθεί συστηματικά με τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας. Γράφει χαρακτηριστικά (σελ. vii / μετάφραση Π.Γ.Π.):
‘‘Tο ενδιαφέρον μου για τον Καποδίστρια ξεκίνησε με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Βαδίζοντας στα βουνά της Πίνδου τον Νοέμβριο του 1942, συνοδευόμενος από αντιστασιακό σώμα υπό την διοίκηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, τον επάξιο απόγονο των Σουλιωτών ηρώων του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, σμίξαμε με ένα άλλο επαναστατικό σώμα στο χωριό Βίνιανη. Επικεφαλής του ήταν ένας κομμουνιστής ονόματι Αθανάσιος Κλάρας, ο οποίος είχε το ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης: ῾ο θεός του πολέμου από το Βελούχι᾽, άλλως γνωστό και ως Τυμφρηστός, το υψηλότερο βουνό της κεντρικής Πίνδου (σσ.: η συνάντηση Γούντχαουζ – Βελουχιώτη έλαβε χώρα την 14η Νοεμβρίου). Η συνδυασμένη δύναμή μας, συνέχισε τον δρόμο προς την αποστολή της, που ήταν η καταστροφή της σιδηροδρομικής οδογέφυρας στον ποταμό Γοργοπόταμο. Αισθανόμασταν ήδη την επιτυχία, και δεν κωλυσιεργήσαμε στην διάβασή μας από τα ελληνικά όρη. Μετά από κάθε χωριό, σταματούσαμε λιγάκι και δίναμε εμπνευσμένες ομιλίες σε ενθουσιώδη ακροατήρια, διακηρύσσοντας το καθήκον της αντίστασης και το επικείμενον της απελευθέρωσης. Ήταν μια συναρπαστική αλλά παροδική εμπειρία.
Ο Ζέρβας κι εγώ περιορίσαμε τις ομιλίες μας κυρίως σε πατριωτικές κοινοτοπίες, αλλά οι ομιλίες του Άρη ήταν διαφορετικές. Ειπωμένες με μια σκληρή μονοτονία, με μεγάλη ταχύτητα αλλά ωσάν να σκεφτόταν φωναχτά, ήταν περισσότερο διαλέξεις στην Ιστορία της Φιλοσοφίας παρά πατριωτικές ομιλίες. Σχεδόν το μόνο που θυμάμαι λεπτομερώς από αυτές σήμερα είναι η επιμονή με την οποίαν επιτίθετο στους προηγούμενους κυβερνήτες της σύγχρονης Ελλάδας. Δύο ονόματα ήταν ανάθεμα για αυτόν: Γλύξμπουργκ (το όνομα που χρησιμοποιούσε για την βασιλική οικογένεια, σκόπιμα επιλεγμένο για να δίνει έμφαση στις Γερμανικές διασυνδέσεις της), και Καποδίστριας. Τον τελευταίο τον καταδίκαζε ως έναν αδίστακτο αλλοδαπό τύραννο ο οποίος είχε διαφθείρει την Ελλάδα και αποστερήσει τον ελληνικό λαό από την ανεξαρτησία για την οποία είχε πολεμήσει. Καθώς γνώριζα τον Άρη Βελουχιώτη καλύτερα, πειθόμουν ολοένα και περισσότερο ότι, οποιονδήποτε κι εάν μισούσε με τόση ένταση περισσότερο από έναν αιώνα μετά τον θάνατό του, θα είχε περισσό ενδιαφέρον να τον μελετήσω περαιτέρω’’.
Ο λόγος που τα γράφουμε αυτά, είναι διότι σε αυτή την πολύτιμη επιστημονική συνεισφορά του Woodhouse συναντιόμαστε με μια συγκλονιστική αναφορά στην αντίδραση που προκάλεσε η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στον Αδαμάντιο Κοραή. Μια αναφορά, την οποία αξίζει να παραθέσουμε αυτοτελώς όχι μόνον διότι είναι πολλοί οι Έλληνες που την αγνοούν, αλλά και διότι θεωρούμε ότι σε αυτήν εντοπίζονται ορισμένα πολύ χρήσιμα εξαγόμενα που έχουν άμεση σχέση τόσο με τον εορτασμό του Ιωβηλαίου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, με την απόπειρα πλήρους αποδόμησης της προσωπικότητας του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, τον οποίο οι σημερινοί τυφλοί οπαδοί του Κοραή διακηρύττουν διαπρυσίως ως δικτάτορα, αλλά και με την συνολική και πολύχρονη προσπάθεια αλλοίωσης της ιστορικής αλήθειας για την Επανάσταση του 1821.
Ας δούμε τί ακριβώς γράφει ο Woodhouse, αναφερόμενος στην αντίδραση του Κοραή κατά το άκουσμα της δολοφονίας του Καποδίστρια (σελ. 502-503):
‘‘Δεν προξενεί εντύπωση το γεγονότος ότι υπάρχει καταγραφή στα Ελληνικά Αρχεία των εγκάρδιων συλλυπητηρίων του Μακρυγιάννη. Μόνον ο Κοραής ήταν αδυσώπητος. Είχε ήδη στο τυπογραφείο προς εκτύπωση -με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 1831- ένα φυλλάδιο με το οποίο επιτίθετο στον Καποδίστρια, όταν έμαθε στο Παρίσι τα νέα της δολοφονίας. Αντί να το περιορίσει κόσμια και ευπρεπώς, ο Κοραής προσέθεσε ένα πρόλογο κι έναν επίλογο, όπου διακήρυττε ότι, ο Καποδίστριας, ως ῾παραβάτης των νόμων της Ελλάδας᾽, άξιζε μια ακόμη χειρότερη μοίρα -να εξοριστεί από την ίδια την χώρα του- και ότι, οι δολοφόνοι του ήταν άξιοι μομφής διότι φταίνε που τον προφύλαξαν από αυτήν την μοίρα. Το φυλλάδιο αυτό, το οποίο ήταν γραμμένο στη συνήθη μορφή διαλόγου, έβριθε ακόμη περισσότερου δηλητηρίου κατά του Καποδίστρια, από ότι περιείχε στην αρχική μορφή του. Μιλούσε για την ῾Ιησουιτική διακυβέρνησή᾽ του, την άθλια τυραννία του, και τον κίνδυνο που διέτρεχε η Ελλάδα, ῾της Φαναριώτικης λέπρας ή της πλημμύρας των Κοζάκων᾽. Επαναλάμβανε επίσης, τις γνωστές παραποιήσεις και νοθεύσεις σχετικά με την άρνηση του Καποδίστρια να επιτρέψει την διδασκαλία των Αρχαίων Κλασσικών, και τις απόπειρές του να πείσει τις Δυνάμεις ότι η Ελλάδα ήταν γεμάτη ταραχοποιούς, κλέφτες και πειρατές. Τέτοιες ποταπές ανοησίες δεν θα είχαν καμία αξία να αναφερθούν, εάν δεν επρόκειτο για το γεγονός ότι, καθώς προέρχονται από έναν από τους μεγαλύτερους μελετητές και δημοσιογράφους (δημοσιολόγους) της Ελλάδας, μαρτυρούν το βάρος και τα φαρμάκια της αντιπολίτευσης την οποία έπρεπε να αντιμετωπίσει ο Καποδίστριας. Ακόμη και σε μεταγενέστερα γράμματά του σε φίλους, ο Κοραής έδειξε ότι δεν μετάνιωσε ποτέ για αυτήν την φριχτή συμπεριφορά του’’.
Διαβάζοντας κανείς αυτές τις γραμμές, τούτες μάλιστα τις ημέρες που η Ελλάδα τελεί υπό μια πολύ ιδιάζουσα κατάσταση εορτασμού του Ιωβηλαίου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, με εγκλεισμό των Ελλήνων δια της επιβολής μεροληπτικά περιοριστικών μέτρων με το πρόσχημα του κορωνοϊού, και κυρίως έχοντας υποστεί μια συστηματική απόπειρα πλύσης εγκεφάλου από την αρμόδια Κυβερνητική Επιτροπή ῾Ελλάδα 2021᾽ και τους περί αυτήν δορυφόρους αλλοιωτές της ιστορικής αλήθειας, γεννιώνται αβίαστα ορισμένα συμπεράσματα που έχουν, θεωρώ, αξία να αναφερθούν.
- Το αβυσσαλέο μίσος με το οποίο ο Αδαμάντιος Κοραής, εκ των πλέον προβεβλημένων σήμερα δήθεν πρωτεργατών του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, στην πραγματικότητα όμως προσβολέας των βαθύτερων πτυχών της ελληνικής ταυτότητας και του Έλληνα τρόπου, καταφέρεται κατά του νεκρού Ιωάννη Καποδίστρια, δείχνει ότι οι αξίες του Διαφωτισμού, στις οποίες είχε ο ίδιος υπερεκτεθεί, πόρρω απέχουν από την πρωταρχική αξία του ελληνικού ήθους. Της απόδοσης δηλαδή, τιμών στον νεκρό, για τις οποίες η Αντιγόνη γίνεται ο αριστουργηματικός ύμνος του Σοφοκλή. Το γεγονός αυτό από μόνο του δείχνει τις τεράστιες εσωτερικές εντάσεις με τις οποίες αντιπάλευε ο Ελληνισμός τις κρίσιμες ώρες του Αγώνα, πλέον των καθημερινών διακυβευμάτων ζωής και θανάτου.
- Το γεγονός ότι ο Κοραής ουδέποτε επέδειξε ένδειξη μεταμέλειας για την υβριστική και απεχθή στάση του έναντι του νεκρού Καποδίστρια, μας υποψιάζει απολύτως δικαιολογημένα για το μένος κατά του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, όπως πολλαπλά εκφράζεται και σήμερα από θιασώτες του Κοραϊσμού και του Διαφωτισμού, που στο πρόσωπο του Καποδίστρια είδαν τον μεγαλύτερο δικτάτορα που γνώρισε ποτέ το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Άραγε, υπήρξε ποτέ άλλος δικτάτορας στην παγκόσμια πολιτική ιστορία ο οποίος δολοφονήθηκε, μη έχοντας παρά μόνον δύο φρουρούς -τον ένα μάλιστα ημιανάπηρο- αρνούμενος να δεχθεί τον πολυάριθμο στρατό που προόριζε ως φρουρά του το ελληνικό κράτος;
- Το ότι ένας σύγχρονος Βρετανός ιστορικός, μια πολυσχιδής προσωπικότητα του 20ου αιώνα, με έμπρακτα κατατεθειμένα τα διαπιστευτήρια της φιλοπατρίας και του Φιλελληνισμού του, χαρακτηρίζει τις συνήθεις μέχρι σήμερα, και προερχόμενες από τον Κοραή, κατηγορίες εις βάρος του Καποδίστρια, ως ‘‘ποταπές ανοησίες άνευ αξίας’’, είναι άραγε λόγος ικανός να μας κάνει να σκεφθούμε έξυπνα για τους λόγους που από την Επιτροπή ‘Ελλάδα 2021’ εξέλιπαν ανάλογες προσωπικότητες;
- Το εκπληκτικό γεγονός ότι, ο λόγος που ο Christopher Woodhouse παρακινήθηκε και αποφάσισε να αφιερωθεί στην μελέτη του φαινομένου Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν -κατά την μαρτυρία του ίδιου του Γούντχαουζ- οι υβριστικές αναφορές του Άρη Βελουχιώτη προς το πρόσωπο του Καποδίστρια -τον οποίο ο Βελουχιώτης θεωρούσε ῾῾αδίστακτο ξένο τύραννο ο οποίος είχε διαφθείρει την Ελλάδα και αποστερήσει τον ελληνικό λαό από την ανεξαρτησία για την οποία πολέμησε᾽᾽- ενώ ταυτόχρονα ο Woodhouse καταγράφει τον Βελουχιώτη ως ένα κατά βάσιν μάλλον θεωρητικό του Μαρξισμού που στα κηρύγματά του δεν τον ενδιέφερε η πατριωτική αφύπνιση των κατακτημένων Ελλήνων, αλλά η προπαγάνδα της Εγελιανής και Μαρξιστικής θεώρησης της Ιστορίας και η μέσω αυτών επιβολή του απάτριδου Κομμουνισμού, τον οποίο βιώνουμε μέχρι τώρα, λέει κάτι σε εμάς σήμερα άραγε;
- Και για να πάμε και λίγο παραπέρα, μήπως η έμμεση μεν, προφανής, δε ετερόκλητη συσχέτιση μεταξύ Κοραή και Βελουχιώτη, όπως εξάγεται από τα ανωτέρω βιογραφικά αποσπάσματα του Woodhouse, δεν απέχει καθόλου από την σημερινή ιδεολογική συνταύτιση των εθνομηδενιζόντων οπαδών του Διαφωτισμού και υπέρμαχων της φιλελεύθερης θεώρησης του Αγώνα του 1821 για την Λευτεριά, με τον ανεκδιήγητο όχλο των αριστεριζόντων μαρξιστών πολεμίων της ελληνικής ταυτότητας και της υπερτρισχιολιόχρονης εθνικής υπόστασης και παράδοσης του Ελληνισμού;
Ας είναι αυτές οι καταληκτήριες σκέψεις, την παραμονή της 25ης Μαρτίου 2021, τόσο ένα μικρό μνημόσυνο στην σπουδαία αυτή προσωπικότητα του Christopher Woodhouse για τα όσα προσέφερε στην Ελλάδα, τον Ελληνισμό και την ιστορία του, όσο κι ένα λυχνάρι εορταστικού φωτός και πρόσκλησης για επίγνωση και ομόνοια όλων των Ελλήνων, στο ξημέρωμα της μέγιστης Διπλής Εορτής του Ελληνισμού, της Λευτεριάς από την Οθωμανική σκλαβιά, και της Απαλλαγής από την Φθορά του Θανάτου, που Ευαγγελίζεται ο Αρχάγγελος στην Παναγία.
Δημοσιεύθηκε στο infognomonpolitics.gr στις 26 Μαρτίου 2021.
Το 1821 ως Γεγονός Μετοχής
Συμπληρώνονται 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, της πρώτης επιτυχημένης, ύστερα από πολυάριθμες αποτυχημένες προσπάθειες στο διάβα πέντε αιώνων κατά του Οθωμανού κατακτητή και δυνάστη. Ένα γεγονός κοσμοϊστορικής σημασίας, κατά γενική ομολογία, που όχι μόνον συνιστά την νεκρανάσταση του Ελληνισμού από τα θανατηφόρα δεσμά που του επιβλήθηκαν με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, αλλά και που διατρανώνει την αδιάκοπη συνέχειά του από τα βάθη της αρχαιότητας μέχρι σήμερα. Κι αν υπάρχουν ποικίλοι τρόποι εορτασμού ενός τέτοιου σταθμού στην ιστορία της ανθρωπότητας, ένας είναι αυτός που κατ᾽ εξοχήν αρμόζει στην σημερινή ημέρα: ο τρόπος της μεθέξεως. Της μετοχής, δηλαδή, στα συμβάντα προ μόλις δύο εκατονταετιών κατά τρόπο που καταργεί τους χωροχρονικούς περιορισμούς και αποδίδει στο εξυμνούμενο γεγονός όχι μόνον τα προσήκοντα αλλά και το ζωντανό αποτύπωμά του στο διηνεκές.
Στην αρχή του Πλατωνικού διαλόγου Τίμαιος υπάρχει ένα χωρίο, στο οποίο ο Πλάτωνας διηγείται, όπως του τα μετέφεραν Αιγύπτιοι σοφοί κατά το ταξίδι του στην Αίγυπτο, τα κατορθώματα της πόλεως των Αθηνών, έναντι ενός μεγάλου και ισχυρού εχθρού εκ δυσμών που επιχείρησε να καταδυναστεύσει όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις. Και περιγράφει πώς η Αθήνα ῾῾ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευομένην ἅμα ἐπὶ πᾶσαν Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν᾽᾽. Μολονότι μυθική, η περιγραφή αυτή του Πλάτωνα -εκ στόματος Κριτία- για την Ατλαντίδα περιέχει στοιχεία διήκοντα της ελληνικής ταυτότητας και της διαχρονικής παγκόσμιας λειτουργίας του Ελληνισμού ως αμύντορος της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Υπ᾽ αυτήν την έννοια, ήδη από την εποχή του Πλάτωνα, διαπιστώνουμε μιαν αυτοσυνειδησία του έθνους των Ελλήνων έναντι της ιστορίας, του ανθρώπου και του πολιτισμού του.
Αυτή η αυτοσυνειδησία εκφράζεται και επαληθεύεται πολλαχώς στο διάβα των αιώνων, από την αντίσταση του Ελληνισμού κατά τους Περσικούς Πολέμους -που μαρτυρείται στο μνημείο του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες με το συγκλονιστικό ῾῾ὦ ξεῖν᾽, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι᾽᾽-, την Αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και την μετεξέλιξή της στην υπερχιλιόχρονη ζωή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας -που σχεδόν παραπλανητικά καλείται Βυζάντιο- και μέχρι την πλέον πρόσφατη Αντίσταση του Ελληνισμού στην Ναζιστική θηριωδία, αντίσταση που συνιστά τρανή επαλήθευση στον 20ο αιώνα του προφητικού χαρακτήρα της μυθικής διήγησης του Πλάτωνα. Κορυφαίο, ωστόσο, δείγμα αυτής της πλήρους σεμνότητας αυτοσυνειδησίας συνιστούν οι ίδιοι οι λόγοι αναδρομής στην Επανάσταση του 1821, που εκφώνησε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην Πνύκα, τον Νοέμβριο του 1838: ῾῾…Εἰς τὸν τόπο τοῦτο, ὁποῦ ἐγὼ πατῶ σήμερα, ἐπατοῦσαν καὶ ἐδημηγορούσαν τὸν παλαιὸ καιρὸ ἄνδρες σοφοί, καὶ ἄνδρες μὲ τοὺς ὁποίους δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ συγκριθῶ καὶ οὔτε νὰ φθάσω τὰ ἴχνη των…Ἐγὼ δὲν εἶμαι ἀρκετός. Σᾶς λέγω μόνον πὼς ἦταν σοφοί, καὶ ἀπὸ ἐδῶ ἐπῆραν καὶ ἐδανείσθησαν τὰ ἄλλα ἔθνη τὴν σοφίαν των᾽᾽.
Στην ελληνική παράδοση, η έννοια της ελευθερίας και της εξ αυτής πηγάζουσας δημοκρατίας δεν είναι αφηρημένη, ούτε προέρχεται από μια ανάγκη ενδοκοσμικής διευθέτησης του ατόμου, προκειμένου να διασφαλίσει μέσω της χρήσης ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων συνθήκες διαβίωσης τέτοιες που η μετανεωτερικότητα αναγνωρίζει ως ῾ποιότητα ζωής᾽.
Με τον Ελληνισμό συμβαίνει κάτι άλλο. Τόσο στην προ Χριστού, όσο και στην Χριστοποιημένη εκδοχή του, ο Έλληνας Λόγος και Τρόπος εμμένει στιβαρός στην διαγωγή του είναι όπως κανείς άλλος λαός ή άνθρωπος επί γης δεν έχει κατορθώσει: κινείται στα όρια της αναμέτρησης του όντος με το ίδιο το είναι, στο μεταίχμιο της πάλης της φθοράς με την αφθαρσία· του πεπερασμένου με το άπειρο· της χρονικότητας με το άχρονο· της ενθαδικότητας με το επέκεινα· του ψεύδους, της πλάνης και της αίρεσης με την αλήθεια· της δουλείας με την ελευθερία· του αυταρχισμού με την δημοκρατία· της ιδιοτέλειας με την ανιδιοτέλεια· της κακίας με το Αγαθό· του κτιστού με το άκτιστο· του Θανάτου με την Ζωή.
Είναι αυτό το τελευταίο ζεύγος που ο Έλληνας θεωρεί και βιώνει μοναδικά και ξεχωριστά από κάθε άλλον λαό, μολονότι είναι ίδιον σύνολης της ανθρωπότητας η με κάθε μέσο προσπάθεια να ξορκίσει τον πρώτο και να προσδεθεί όσο γίνεται στην δεύτερη. Διότι γνωρίζει ο Έλληνας ότι ο πραγματικός και πλέον επικίνδυνος θάνατος δεν είναι αυτός που επέρχεται με το βιολογικό τέλος του σώματος και τον χωρισμό του από την ψυχή, αλλά αυτός που νεκρώνει εκείνα τα αισθητήρια του ανθρώπου που του θυμίζουν ότι έχει δημιουργηθεί για πράγματα πολύ μεγάλα, που υπερέχουν κάθε έννοιας φυλής, γένους, ράτσας. Πράγματα που ανήκουν σε ένα Πολίτευμα που δεν υπηρετείται από κόμματα, φατριασμούς, διχασμούς, ιδεολογίες, ιδεοληψίες και ιδιοτέλειες. Γνωρίζει ο Έλληνας, ότι η μοίρα του είναι να μεταμορφώσει τον κόσμο και να τον ανακαινίσει, όχι με την δική του δύναμη αλλά με την δύναμη που εκείνη η θεϊκή νομή του όρισε, να γίνει κληρονόμος και δοχείο του Θεανθρώπου Χριστού. Αυτή η τολμηρή αλήθεια διαμορφώνει τόσο τις εκρηκτικές προϋποθέσεις εορτασμού των 200 ετών από το 1821 όσο και το ίδιο το γεγονός. Ένα γεγονός του οποίου το όνομα φέρει εντός του την πλέον ακατάβλητη τεκμηρίωση της άρρηκτης εξάρτησης του Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων από του Χριστού την Πίστη την Αγία: Επ-Ανάσταση.
Ως Επ-Ανάσταση, ο Αγώνας της Ανεξαρτησίας δεν είναι μόνον ελληνικά εθνική υπόθεση. Αλλά είναι οικουμενικό έργο κατάφασης στη Ζωή που νικά τον Θάνατο. Ως τέτοιο αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όχι τόσο διότι δείχνει τον δρόμο της λευτεριάς σε κάθε σκλαβωμένο άνθρωπο επί γης. Αλλά, πρωτίστως και κυρίως, διότι θέτει εκ νέου ενώπιον της ανθρωπότητας το μείζον διακύβευμα της Ελευθερίας, ερμηνεύοντας επί αληθούς βάσεως σε τί συνίσταται η σκλαβιά. Στο πρόσωπο του Τούρκου δυνάστη κατακτητή ο Έλληνας αγωνιστής αναγνωρίζει την φυλακή της ανθρωπότητας στα δεσμά της τυραννικής κλειστότητας και της αφηρημένης αυτοθέωσης που ο θάνατος ενός απρόσωπου θεού συνεπάγεται. Και άρα η εξέγερση δεν είναι ζητούμενο αποκατάστασης μιας ενθαδικής ελευθερίας και επίτευξης αυτοδιάθεσης, μολονότι και τα δύο είναι αγαθά και ιερά. Αλλά είναι η ύψιστη πράξη αντίστασης στον θάνατο που προκαλείται από την κατάφαση του ανθρώπου στην ιδιοτελή χρήση του κόσμου η οποία στοχεύει στην επιβολή επ᾽ αυτού και επιδιώκει την νέκρωση της μη αντικειμενοποιήσιμης θεϊκότητάς του.
Ως τέτοια η Ελληνική Επανάσταση είναι ύψιστο μάθημα έγερσης του ανθρώπου και άρσης της ύβρεως κατά του Ζώντος Θεού και του κόσμου. Ως τέτοιος, ο Αγώνας για την Λευτεριά είναι εκρηκτική κραυγή άρνησης του θανάτου του κόσμου. Μπροστά σε τοιαύτη θεϊκή αποστολή η θυσία και ο εκούσιος θάνατος προβάλλουν όχι μόνον δίχως δεύτερη σκέψη, αλλά ως η κατεξοχήν Έξοδος από τα δεσμά του Θανάτου που υβρίζει την Ζωή της Αθανασίας. Μόνον ένα τέτοιου συντριπτικού μεγέθους διακύβευμα είναι ικανό να γεννήσει το πρόταγμα ῾Ελευθερία ή Θάνατος᾽.
Μόνον η βιωμένη εμπειρία της αιωνιότητας μέσα στο κτιστό είναι ικανή να εξηγήσει την ῾῾τρέλα᾽᾽ των κατοίκων του Μεσολογγίου που δείχνουν πώς ο Πολιορκημένος μπορεί, και πρέπει, να μένει Ελεύθερος. Μόνον μια βαθιά πίστη στο ότι ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για να γίνει κατά Χάριν Θεός και να ελκύσει όλη την κτίση και τον κόσμο στον Δημιουργό του, είναι ικανή να ερμηνεύσει σωστά και να δικαιώσει την πεποίθηση ότι ῾῾καλλιῶναι μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωὴ, παρὰ σαράντα χρόνοι σκλαβιά, και φυλακή᾽᾽. Διότι αυτός που ζει μέσα στην αιωνιότητα είναι σε θέση να υπηρετεί το άπειρο ακόμη και σε μια στιγμή. Γι᾽ αυτόν, η μια ώρα ελεύθερης ζωής είναι ασύγκριτη μπρος σε μια αιωνιότητα σκλαβιάς, μια αιωνιότητα, δηλαδή, η οποία δεν έχει συνείδηση του εαυτού της.
Αν δεν επρόκειτο περί αυτού, κανείς Λόρδος Βύρων δεν θα είχε μεθύσει από το αθάνατο κρασί του ᾽21, ώστε να γίνει Έλληνας και αυτός, να μαρτυρήσει δηλαδή με το αίμα του τούτη την Αλήθεια. Εάν η Ελληνική Επανάσταση δεν πρόκειται περί κατάφασης στο ύψιστο Γεγονός, της νίκης της Ζωής, του Χριστού, κατά του Θανάτου, τότε αυτό που μοιραία απομένει είναι η αποψίλωσή της και η θεώρησή της με όρους κλειστούς, ενθαδικούς, διευθέτησης μερικών δεκαετιών επίγειου βίου προσήλωσης σε ιδεοληψίες που γεννιώνται από την ιδιοτελή συσχέτιση του ανθρώπου με τον κόσμο.
Τα ανωτέρω δείχνουν, νομίζω, γιατί ο Εορτασμός του 1821 είναι πρωτίστως γεγονός μεθέξεως που ορίζεται από την υπέρβαση της ιστορικότητας, ακριβώς διότι ο Αγώνας της Ανεξαρτησίας δεν είναι απλώς ιστορικό γεγονός. Τιμά κανείς το 1821 όταν ζει στην οντολογική βαθμίδα των δημιουργών του. Όταν μετέχει δηλαδή της Αλήθειας στην οποίαν μετείχαν και οι Αγωνιστές του 1821 καθώς διατράνωναν: ῾῾για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία᾽᾽. Αυτή η μετοχή προϋποθέτει έναν εσωτερικό ανακαινισμό του ανθρώπου, μια οσιακή βιωτή όμοια με αυτή του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου Κυβερνήτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Τότε μόνον μπορεί ο σύγχρονος Έλληνας να αναχθεί οντολογικά στο επίπεδο εκείνο που του επιτρέπει να διακρίνει το σημαινόμενο πίσω από τον τύπο του ιστορικού γεγονότος και να ουσιώσει εντός του το ήθος και τον τρόπο των προπατόρων του που έξι γενιές νωρίτερα έπεσε επάνω τους ῾῾ὡς μία βροχή ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας᾽᾽.
Όσο παράδοξη κι αν ακούγεται αυτή η πραγματικότητα, δεν είναι ξένη στον σύγχρονο Ελληνισμό, αλλά πολύ παλαιά και ταυτόχρονα απολύτως νέα, καθώς μιμείται το Μυστήριο των Μυστηρίων, την Θεία Ευχαριστία, που τελείται απαραλλάκτως από την Εκκλησία σήμερα και πάντοτε, για το οποίο ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας γράφει: ῾οὐ γὰρ τύπος θυσίας οὐδὲ αἴματος εἰκών, ἀλλὰ ἀληθῶς σφαγὴ καὶ θυσία᾽. Έτσι, η μετοχή μας στο γεγονός του 1821 μπορεί να μεταμορφώσει μια εκδήλωση σεβασμού και τιμής σε ῾μίμηση πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας᾽, με προεκτάσεις ευεργετικές στο δια ταύτα του σύγχρονου Ελληνισμού που αφορά στην ανάληψη της σκυτάλης στο σήμερα και την διεκπεραίωση της ῾ανολοκλήρωτης επανάστασης᾽. Διότι, όπως ο κόσμος εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπος με την φθορά του θανάτου, έτσι και ο Ελληνισμός βρίσκεται αντιμέτωπος με τα ίδια ζητήματα ζωής και θανάτου που γέννησαν το 1821, κατά τρόπο που δικαιώνει την Θουκυδίδεια σπειροειδή αντίληψη της ιστορίας.
Υπ᾽ αυτήν την έννοια, οι Έλληνες καλούνται πλέον να αναβαπτιστούν στα νάματα της παράδοσης που δεν είναι άλλο από την πλέον προοδευτική στάση ζωής· η οποία, καθώς αρθρώνεται στην ουσιώδη, οντολογική και όχι εν είδει φολκλόρ, μίμηση της σπουδαίας και τελείας πράξεως που άρχισε να συντελείται το 1821, εκτείνεται στο μέλλον επιδαψιλεύοντας στο παρόν τις προϋποθέσεις της ελπίδας ανόρθωσης όχι μόνον του Έλληνα αλλά και του ανθρώπου κάθε φυλής και όπου γης, του κόσμου ολόκληρου. Μιας ελπίδας που δεν συνιστά φενάκη, αλλά προϋπόθεση Εξόδου και Αναστάσεως από την σκλαβιά και την φθορά, όπως προσμαρτυρεί το συναμφότερον του Εορτασμού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της 25ης Μαρτίου 1821.
Δημοσιεύθηκε στην Romfea.gr στις 24/3/2021
Panagiotis G. Pavlos 